ماردين سيداحمدي
خودكشي نهنگ ها و دولفين ها پديده اي است عجيب كه هنوز دانشمندان پاسخ علمي آن را نيافته اند،پديده اي كه عمدتاً بصورت دسته جمعي و در سواحل دورافتاده اتفاق مي افتد و اولين مورد ثبت شده از خودکشی و به ساحل آمدن یک نهنگ به سال 1598 میلادی باز می گردد، در آن سال یک وال عظيم الجثه خود را به سواحل كشور هلند افکند و باعث شگفتی زيست شناسان شد و مطالعه دانشمندان اروپایی نسبت به این موضوع را به دنبال داشت.
از آن زمان به بعد و با گسترش اکتشافات جغرافیایی و نیز رشد مرزهاي مستعمره نشین های اروپایی، خصوصاً در آمریکا و آفريقا و قسمتي از استراليا، بتدریج گزارشهای بیشتری درباره به خشكي نشستن دلفینها و نهنگها در سواحل مختلف به دست دانشمندان رسید.
اما برای نخستین بار در سال 1928 بود که جانورشناسان متوجه شدند گروه زیادی از نهنگهای کوچک در سواحل آفریقای جنوبی خود را این بار بطور دسته جمعی به ساحل افكنده اند.
بصورت خلاصه سه نظريه در خصوص خودكشي نهنگ ها وجود دارد كه اولين مورد آن راهنمايي اشتباه سرگروه و ليدر آنها و به گل نشستن دسته جمعي به پيروي از اين اشتباه سهوي رهبر گروه نهنگ هاست، دومين مورد مرتبط با پيري و فرتوتي نهنگ ها و دولفين ها و عدم توانايي لازم در صيد ماهي و شكار و نهايتاً مجبور شدن به انتحار اين پستانداران آبي گزارش شده است و سومين مورد تاكيد بر نوعي بيماري ويروسي در اين جانواران دارد كه آنها را به ورطه نابودي تعمدي مي كشاند، اما آنچه مشخص است كه هر سه نظريه بنا به دلايلي تا كنون رد شده اند و دانش مستدل نتوانسته است به اثبات آنها ورود پيدا كند.
ايده بازي يا چالش نهنگ آبي نيز از اين پديده غريب طبيعي زيست محيطي الهام گرفته است،بازی نهنگ آبی (Синий кит, Siniy kit) با ترجمه «چالش نهنگ آبی» یک بازی اینترنتی محسوب مي شود كه مخاطبين آن غالباً نوجوانان هستند، اين بازي خطرناك اگرچه ماهيت روسي دارد اما اشاعه آن در چندین کشور ديگر نيز گزارش شده است .
بازی شامل یک سری از وظایف واگذار شده به كاربر، در طول مدت ٥٠ روز توسط ادمين هاي بازي است که در پايان با دعوت به چالش نهایی بازيگر كه ارتکاب به خودکشی است سرانجامي غم انگيز مي يابد.
تاريخچه چالش نهنگ آبی به سال ۲۰۱۳ در روسیه بر مي گردد كه با عبارت رمزي "F57" یکی از نام‌های منتسب به "گروه مرگ" شبکه اجتماعی وی کی (wi-ki) شروع به کار کرد.
در باره نخستين عواقب ناگوار و خودكشي ناشي از اين بازي گفته می‌شود كه اولين گزارش در اين خصوص در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاده‌است، لازم به ذكر است كه از نوامبر ٢٠١٥ تا آخر سال ٢٠١٦ بيش از ١٣٠ مورد خودكشي نوجوانان كه گفته مي شود در ارتباط با چالش نهنگ آبي مي باشد،گزارش شده است.
فیلیپ بودکین دانشجوی سابق روانشناسی دانشگاه مسكو کسی است كه ادعا مي كند اين بازي را پايه ريزي كرده است، بودكين كسي است كه خود به دلايل نشانه هاي اختلال رواني از دانشگاه مسكو اخراج شد.
بودکین در خصوص انگيزه اش از طراحي اين بازي، اعلام کرد که هدف او از پايه ريزي بازي "چالش نهنگ آبي" این بود كه با فشار به كساني كه بنظر مي رسد براي جامعه هيچ ارزشي ندارند به پاكسازي اجتماع از اين افراد مبادرت كند و كساني را كه از نظر او لياقت حضور در جامعه را ندارند وادار به خودکشی کند.
ماهيت چالش نهنگ آبي اين است كه لينك آن را در هيچ كجاي اينترنت نمي توانيد پيدا كنيد،گردانندگان اين بازي مخاطبين خود را شناسايي مي كنند و لينك بازي براي آنها ارسال مي شود، ابتدا از قرباني تعهد انجام كليه مراحل بازي گرفته مي شود و از او خواسته مي شود كه لوكيشن گوشي اش را روشن كند و بدين شيوه نوجوان بخت برگشته وارد اين بازي كثيف مي شود.
در این چالش اينترنتي روانپريشانه كه توسط بودكين به ٥٠ مرحله تقسيم شده است و يك يك شبه بازي خطرناك قلمداد مي شود، از مخاطبان دنياي مجازي كه اكثراً از اقشار نوجوان هستند، درخواست مي گردد روزانه تکاليف ديكته شده از طرف ادمين ها را انجام دهند، تكليف هر روز در قالب يك درخواست مدير از مخاطب به قرباني ابلاغ مي شود و در پایان روز مخاطبين نوجوان بايد عکس هاي خود را كه در هنگام مراحل موظفي تهيه كرده اند براي ادمين بفرستند تا بتوانند مجوز ورود به مرحله بعد را بگيرند. نخستين مرحله این چالش نقاشي كردن یک نهنگ آبی برروی دست است كه به وسيله چاقو و يا موكت بر و يا يك تيزي انجام مي شود و قرباني را براي مراحل خشن تر بعدي آماده مي كند.
پس از اين مرحله ،درخواست هاي نامتعارف و خشونت گرايانه ادمين كه غالباً ماهيت خود آزاري را به مخاطب القاء مي كنند، آغاز مي شوند، بعنوان مثال از کاربر(قرباني) خواسته می‌شود، تا لب هاي خود را زخمي نمايد، روی بدن و مشخصاً دست هاي خود با چاقو و تيزي کلماتي را حک کند و یا بر بلنداي لبه هاي ترسناك یک ساختمان بلند مرتبه در شرايط بسيار خطرناك و بدون امكانات ايمني با پاهای آویزان و حالتي دلهره آور از خود عکس سلفي بیاندازد.
بيدار شدن در ساعت ٤.٢٠ صبح و رفتن به ارتفاع ،بريدن دست در سه خط به موازات سياهرگ ،
حك واژه [yes] و F40 با تيغ بر روي پا و دست به نشانه جرأت آزمايي،تماشايي فيلم هاي وحشتناك در نيمه شب و موسيقي هايي كه ادمين براي قرباني مهيّا مي كند، زخم زدن به خود فرو كردن اجسام نوك تيز در بدن، مكالمه و ديدار با نهگ هاي(قرباني) ديگر، كشف رمزهاي تعيين شده از طرف بازيگردان، تلقين تاريخ مرگ بازيگر از طرف ادمين و ضرورت پذيرش آن از طرف قرباني از مراحل ديگر اين بازي هستند و نهايتاً قرباني در پنجاهمين مرحله اين بازي بايد با پرش از يك مكان بسيار مرتفع به زندگي اش پايان بدهد و داوطلب نگون بخت که وظایف گذشته اش را به نحو احسن به پايان رسانيده است و اين مراحل تاثیرات شدید روحی بر وی گذاشته اند و اكنون برای انجام هر چه راحت تر خودکشی آماده است، ناچار به پذيرش فرمان پنجاه هم مي شود و اين بازي احمقانه اينگونه به پايان مي رسد.
برقراري ارتباطات عاطفي و منطقي والدين با نوجوانان همراه با القاي احساس امنيت رواني و ايجاد فضاي گفتگوي دو طرفه در كنار نظارت و كنترل نامحسوس و استفاده از نظريات مشاورين و روانشناسان در نحوه برخورد با تغيير رفتار اين قشر بشدت آسيب پذير از ضروريات امروز جامعه ما جهت پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي حقيقي و مجازي هستند كه يك نمونه آن در شمايل چالش نهنگ آبي ظهور كرده است و مطمئناً نمونه هاي ديگر آن نيز فراوان است.
ايجاد ساختار روابط ارزش گذاري شده معنوي به اين قشر در كنار تامين معقولانه نيازهاي مادي آنها اگرچه بدون كمك مشاورين و متخصصين امر شايد دشوار بنظر بيايد اما بدون شك اگر كنترل و هدايت شود، در تحكيم فرايند شخصيت سازي و جامعه پذيري اين مخاطبين، موثرترين راهكار تلقي مي شود، تا جاي كه خواسته هاي پشت پرده بازيگردانان بازي هايي مانند نهنگ آبي و شير بيشه و عقاب آسمان در انديشه پخته و شخصيت منسجم نوجوان آموزش ديده، فقط يك بازي بي ارزش به قيمت يك "نه گفتن" ساده تمام شود و نه زندگي آنها....