مصطفی اقبال

تنها کمتر از یک روز از حادثه تروریستی تهران، گروهک تروریستی داعش فیلمی از تروریست ها قبل از حمله ها منتشر کرد که در آن یکی از تروریست ها پیامی را برای ایرانیان بازگو می کند. پیامی که مخاطبان آن ایرانیان هستند ولی با وجود تسلط تروریست ها به زبان فارسی، این پیام به زبان کردی منتشر می شود. این اقدام سوالاتی در بین مخاطبان ایجاد کرد که پاسخ آن را می توان در تاریخ پیدایش داعش به راحتی یافت.

در سال ۱۹۹۹ میلادی گروهی به نام جماعت توحید و جهاد به رهبری ابومصعب زرقاوی تبعه اردنی تاسیس شد که هسته های اولیه داعش را بنا نهاد. زرقاوی ابتدا با وجود ارتباط با القاعده، عضو آن نبود و مبارزات خود را برخلاف القاعده که استراتژی اصلی آن ها مبارزه با کشورهای غربی بود، بر مبارزه با حکام اسلامی پایه ریزی کرد.

سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳ و خلاء ناشی از حکومت مرکزی قدرتمند در عراق، فرصتی ایده آل برا زرقاوی بود و علی رغم تفاوت های راهبردی با القاعده، به این گروه پیوست و شاخه القاعده عراق را تاسیس کرد. شاخه القاعده عراق با بهره گیری از نبود دولت مرکزی قدرتمند و دامن زدن به اختلافات قومی-مذهبی موجود در عراق توانست یارگیری مناسبی انجام دهد و پس از به قدرت رسیدن شیعیان در عراق، بخش اعظم نیروهای وابسته به رژیم بعث صدام و جمعیتی از سنی های ناراضی را جذب کرد.

اما دور جدید فعالیت های داعش پس از مرگ زرقاوی شروع شد. پس از مرگ زرقاوی و در پایان سال ۲۰۰۶ شورای موسوم به مجاهدین ابوعمربغدادی را به عنوان رهبر جدید گروه انتخاب کرد. در این دوره القاعده عراق بدون هماهنگی با رهبری القاعده مرکزی، موجودیت «دولت اسلامی عراق» را اعلام کرد. این گروه تا خروج کامل نیروهای آمریکا نتوانست به شکل نهایی یک دولت خودنمایی کند.

نقطه عطف فعالیت های داعش را می توان پس از خروج نیروهای آمریکایی و مرگ ابوعمربغدادی و جانشینی ابوبکر بغدادی دانست. چراکه پس از خروج نیروهای آمریکایی و خلاء قدرت در عراق و سیاست های اشتباه در خصوص سنی ها و کردها عملا کشور عراق را به سه بخش اصلی تقسیم کرد. سیاست های دولت مرکزی و دامن زدن به اختلافات شیعه و سنی موجب نارضایتی گسترده در میان سنی های عراق شد و در این هنگام جنگ داخلی سوریه و تشکیل جبهه النصره و قدرت گرفتن آن در سوریه و سپس بیعت ابومحمد الجولانی رهبر جبهه النصره با ابوبکر بغدادی فرصت برای اعلام موجودیت دولت خودخوانده «دولت اسلامی عراق و شام» یا همان داعش فراهم شد. (برگرفته از اندیشکده روابط بین الملل)

با بررسی تاریخچه گروهک تروریستی داعش می توان به وضوح مشاهده کرد که اوج قدرت گرفتن این گروهک در زمانی است که در کشورهای سوریه و عراق اختلافات قومی و مذهبی به اوج خود رسیده است. درواقع اختلافات قومی-مذهبی و دامن زدن به آن تجربه ای بسیار موفق را برای گروهک داعش رقم زده است و این گروهک همواره سعی نموده که در کشورهای دارای قومیت ها و مذاهب مختلف این تجربه را تکرار و از این راه یارگیری و اعلام وجود کند.

ایران نیز یکی از کشورهای منطقه است که دارای بیشترین تنوع قومی و مذهبی است. اما با این وجود همبستگی ملت ایران و امنیت بالا در منطقه مانعی در برابر نفوذ تفکرات افراطی در میان مردم بوده است. گروهک تروریستی داعش پس از شکست در یارگیری مناسب از مناطق سنی نشین ایران سعی در تکرار تجربه اختلافات قومی-مذهبی سوریه و عراق در ایران دارد. و این تفکر در فیلم ویدیویی منتشر شده از سوی داعش که به زبان کردی منتشر شده است، گویای این موضوع است. چراکه با بررسی ویدیوهای گذشته این گروهک می توان مشاهده کرده عمدتا به زبان های عربی و انگلیسی منتشر شده اند و همچنین می توان این سوال را مطرح کرد که داعش در این ویدیو کل ایران را مخاطب قرار می دهد و درحالی که گوینده این پیام ایرانی بوده و به زبان فارسی تسلط داشته، چرا پیام خود را به زبان کردی اعلام می کند.

با اطمینان می توان گفت که هدف اصلی داعش از حمله به تهران نه ایجاد ناامنی در تهران و ایران بلکه انتشار این فیلم و شعله ور ساختن اختلافات قومی-مذهبی در ایران است. در واقع داعش خواست با این فیلم اقوام ایران را در مقابل هم قرار دهد و به این شیوه بتواند در میان کردها و سنی ها یارگیری داشته باشد. اما گویا داعش تجربه کردهای عراق و سوریه را فراموش کرده است. جایی که کردهای سنی به دشمنان اصلی داعش و عامل اصلی شکست های این گروهک تروریستی در منطقه تبدیل شدند. به طور قطع این سیاست داعش در قبال ایران نیز شکست خواهد خورد. چراکه بافت فرهنگی ایران با کشورهای عرب منطقه بسیار متفاوت است و ایرانیان در حال گذار از باورهای قبیله ای و فرقه ای هستند و مدت هاست که ایرانیان پیشرفت و توسعه را در سایه زندگی مسالمت آمیز و برادرانه جستجو می کنند.

حال این رفتار ناشیانه داعش می تواند به فرصتی برای کردها در ایران تبدیل شود. چراکه محکومیت همه جانبه کردهای ایران و اعلام انزجار آن ها از اقدامات تروریستی تهران و شکست تفکر داعش در کردستان، می تواند پیامی مهم برای بدنه قدرت ایران داشته باشد و دولت جدید را بیشتر متقاعد به وارد کردن کردها به کابینه خود کند. چراکه کردها در تمام ایران نشان دادند که با هرگونه تفکری که ناامنی و افراط گرایی را دنبال می کند، مخالفند و به دنبال ایجاد کشوری امن و پایدار با مشارکت همه اقوام و مذاهب هستند. دولت نیز می تواند با وارد کردن کردها به کابینه خود، این همبستگی را افزایش دهد و این نقشه داعش را در نطفه خفه کند.