آنچه این روزها بر سر ریه‌های شهروندان آمده، دیگر یک پدیدهٔ فصلی آزاردهنده نیست. بلکه به یک بحران سلامت عمومی تمام‌عیار تبدیل شده است که بخش بزرگی از کشور را درگیر کرده است. موج پایداری و سکون هوا، در پیوند با آنچه ما انسان‌ها بر سر منابع انرژی و محیط زیست آورده‌ایم، هوایی تولید کرده که نفس کشیدن در آن، به معنای تزریق تدریجی سم به بدن است.
این بحران تنها منحصر به کلان‌شهرهای پر سر و صدایی مثل تهران، اصفهان، یا تبریز نیست. شهرهای کوچک‌تر و مناطق جغرافیایی دور از مراکز صنعتی بزرگ نیز در این مهلکه گرفتار شده‌اند. مهاباد، یکی از این قربانیان است. بر اساس گزارش‌ها، شاخص کیفیت هوا در این شهر به عددی رسیده که نه تنها برای گروه‌های حساس، که برای همه گروه‌های سنی و سلامتی، بسیار ناسالم و خطرناک اعلام شده است.
وقتی صحبت از آلودگی هوا می‌شود، اولین خط دفاعی، مسئولیت‌پذیری فردی است. شرایط کنونی، خصوصاً در شهرهایی نظیر مهاباد که شاخص‌ها از مرزهای هشدار گذشته‌اند، دیگر جایی برای تردید باقی نمی‌گذارد.
شهروندان تا حد امکان، مگر در موارد ضروری و اضطرار مطلق پزشکی یا معیشتی، از منزل خارج نشوند. تفریح، ورزش، پیاده‌روی و فعالیت‌های بدنی در فضای باز، در حکم خودکشی تدریجی است. برای کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران قلبی-ریوی، این توصیه از درجهٔ اهمیت به درجهٔ حیاتی تبدیل می‌شود. ریشهٔ بخش عظیمی از این ذرات معلق خطرناک، تردد خودروها و مصرف سوخت غیراستاندارد است. تمامی شهروندان در مناطق آلوده، به خصوص در مهاباد که درگیر پدیدهٔ وارونگی دماست و آلاینده‌ها در کف شهر حبس شده‌اند، بایستی از بیرون آوردن خودروی شخصی اجتناب کنند.
اگر خروج از خانه اجتناب‌ناپذیر است، شهروندان باید خود را به تجهیزات محافظتی مجهز کنند. ماسک‌های جراحی ساده، در برابر ذرات بسیار ریز که عامل اصلی این آلودگی هستند، کارایی چندانی ندارند. استفاده از ماسک‌های تنفسی استاندارد N 95 و P 2 یا معادل‌های آن، ضروری است. این ماسک‌ها، در صورت استفادهٔ صحیح و پوشاندن کامل بینی و دهان، می‌توانند تا حد قابل قبولی ذرات سمی را فیلتر کنند.
در محیط‌های داخلی نیز، استفاده از دستگاه‌های تصفیه‌کننده هوا با فیلتر توصیه می‌شود. پنجره‌ها را در طول ساعات اوج آلودگی (معمولاً صبح زود و غروب) بسته نگه دارید و الگوی مصرف سوخت برای گرمایش منازل و ادارات را کاهش دهید تا سهم خود را در این آلودگی به حداقل برسانید.
بحران آلودگی هوا، دیگر یک خبر عادی نیست. این مسئله امنیت سلامت است و جز با همکاری جدی مردم و تصمیم‌گیری‌های قاطع و به‌موقع مسئولان، قابل مهار نخواهد بود. مردم مهاباد و دیگر شهرهای درگیر، اکنون در خط مقدم این نبرد برای یک نفس پاک ایستاده‌اند.