زندگی ماشینی و تلاطم حاکم بر جامعه اقتصاد محور، سلامت روان افراد و خانواده ها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است که در این میان افسردگی از عناصر و شاخص های عینی به مخاطره افتادن سلامت روان است که باید به شیوه‌های علمی مهار شود.
چهارمین روز از هفته سلامت که با عنوان "سلامت خانواده و سلامت روانی اجتماعی" نامگذاری شده است، لزوم توجه و پرداختن به این موضوع مهم که امروز بیشتر خانواده های ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است بیش از پیش لازم و ضروری می کند؛ چه بسا مشکلات روانی افراد که از افسردگی پدید می آید با اندکی مراقبت و عمل به دستورات و توصیه های متخصصان روانپزشکی به راحتی قابل درمان باشد.
محققان و صاحب نظران افسردگی را تهدیدی همگانی می دانند که باید عنصر مراقبت در این خصوص جدی گرفته شود، چون هر گونه بی توجهی، بی اعتنایی و عدم مراجعه به روان پزشکان حاذق می تواند آثار و تبعات بسیار ویران گری برای فرد و جامعه در پی داشته باشد.
استاد دانشگاه، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در گفت و گو با ایرنا، افسردگی را بیشتر موجب احساس پوچی، بی ارزشی و حقارت فرد دانست و اظهار کرد: با ایجاد بی خوابی و بی اشتهایی توان جسمانی فرد از بین می رود، به نحوی که فرد را ناتوان و ناامید می کند و در نظرش دنیا تمام شده تلقی می شود.
دکتر علی فخاری با طرح این پرسش که در چنین وضعیتی چه کار باید کرد؟، اظهار کرد: در این وضعیت خود را گم نکنید و با امیدواری بیشتر به فردای روشن در جهت بهبودی و سلامت اقدام کنید، چون باید قبول کنیم که همه ما در سراسر زندگی شکست ها و ناکامی های متعددی را تجربه کرده ایم، گاه از لذت موفقیت های کوچک خوشحال و گاه از درد جانکاه ناکامی به خود پیچیده ایم و واقعیت زندگی نیز در این شکست ها و موفقیت های کوچک و بزرگ نهفته است.
وی با بیان اینکه هر انسانی با این مراحل تلخ و شیرین زندگی رشد می کند و با پیچ و خم زندگی آشنا شده و در این مسیر آبدیده می شود، افزود: با تلاش و پشتکار می توان به راحتی از ناکامی ها عبور کرد، اما گاه این ناراحتی ها متفاوت از غمگینی معمولی است و شدت ناراحتی به حدی است که ممکن است ما را ناتوان سازد.
فخاری افسردگی را به حدی عمیق خواند که می‌تواند به راحتی قدرت مقابله، تصمیم گیری مناسب و حتی تمرکز را از انسان سلب کند.
وی به تعدادی از نمودها و رفتارها در زندگی انسان اشاره و آنها را از جمله نشانه های افسردگی دانست که عبارتند از:
* ناراحتی و غم شدید که دیگر هیچ چیز ارزش قبلی را برای ما ندارد و لذت بخش نیست.
* آشفتگی خواب مثل بی خوابی و پرخوابی یا اشتهای کم
* از دست دادن تمرکز یا فراموشکاری
* خستگی بیش از حد و زود هنگام
* کند شدن رفتار و عملکردها
* احساس بی ارزشی، گناه بی جا می کنیم و سرزنش و ملامت مدام خود
* آرزوی مرگ از شدت ناراحتی‌ها
چهارمین روز از هفته سلامت با عنوان "سلامت خانواده و سلامت روانی اجتماعی"
فخاری ادامه داد: در صورت داشتن هر یک یا همه ویژگی ها و احساسات درونی یاد شده به احتمال قوی فرد به اختلال افسردگی اساسی مبتلا شده است که البته با تعدادی اقدامات علمی، رفتاری و اجتماعی می توان آنرا مهار کرد.
وی باور به موقتی بودن، قابل درمان بودن و بهبود وضع کنونی را از عناصر مهم در مهار افسردگی دانست و یادآور شد: این احساس منفی نا امیدی و بسته بودن تمام درب ها صرفاً از علائم افسردگی بوده، غیر واقعی و کاملا موقتی است و در صورت اقدام به درمان، شرایط تغییر پیدا کرده و علایم از بین خواهد رفت.
فخاری امیدواری را بهترین راهکار برای مهار افسردگی خواند و گفت: باید تمام تلاش خود را به کار گرفته و اهداف زندگی را با جدیت و امیدوارانه پیگیری کرد و البته فرد افسرده باید خودش را دوست داشته باشد، مطمئن باشد ارزش او به عنوان یک انسان بسیار بالا و قابل احترام است و این احترام به هیچ دلیلی مثل اشتباه، خطا، بیماری و ناتوانی خدشه پذیر نیست.
وی ورزش و فعالیت فیزیکی را به عنوان یک راه حل درمانی بسیار موثر افسردگی برشمرد و ادامه داد: افسردگی باعث خستگی زودرس و احساس ناتوانی فرد می شود که با وجود سختی انجام حرکات ورزشی، باید دانست که ورزش و فعالیت های هوازی ورزشی اثرات درمانی کاملا" اثبات شده ای در افسردگی دارد.
وی خواب منظم، خودداری از مصرف چای، قهوه و شکلات شبانه و تماشای تلویزیون و فیلم های مهیج اواخر شب، مطالعه قبل از خواب و کم کردن نور اطاق قبل از رفتن به رختخواب را در درمان افسردگی موثر دانست و یادآور شد: مفیدترین خواب اول شب تا اوائل صبح است و دیر هنگام به خواب رفتن و دیر بیدار شدن به هیچ عنوان مناسب نیست.
فخاری غذای سالم و مناسب، پرهیز از مصرف بیش از حد غذاهای آماده، پرچرب و شیرین و استفاده از رژیم غذائی شامل مقدار مناسب از تمام انواع غذاها به خصوص سبزیجات را برای از بین بردن افسردگی مفید دانست و اظهار کرد: هر چند افسردگی و اتفاقات اعتماد به نفس را کم می کند، اما انسان آنقدر قوی و توانمند است تا بیشتر مشکلات فراروی خود را حل و فصل کند که شرط اول آن دوست داشتن خود است.
وی شناخت احساسات درونی در درمان افسردگی را از ضرورت ها دانست و با بیان اینکه افکاری مثل ناتوانی، بی لیاقتی، عدم موفقیت، اشتباهات دایمی، بی ارزش بودن و مایه سرافکندگی بودن از جمله عوامل تشدید افسردگی است، گفت: باید به نقاط قوت خود تمرکز کرد و اگر واقع گرایانه و بدون عینک افسردگی به خود نگاه کنید، زندگی را سرشار از موفقیت های کوچک و بزرگ خواهید دید.
این استاد دانشگاه روانپزشکی توصیه های علمی و رفتاری برای مهار افسردگی را به شرح ذیل توضیح داد:
* تقویت در تصمیم گیری‌ها و عدم تصمیم های اساسی و بزرگ در هنگام بروز ظهور افسردگی
* گام های کوچک در راه اهداف خود که باعث احساس ارزشمندی می شود
* غلبه بر خاطرات تلخ گذشته و تلاش برای فراموشی آنها
* لذت بردن از زندگی و تلاش برای تمرکز بر لذات کوچک و بزرگ
فخاری گفت: چنانچه شدت بیماری فردی به حدی است که قادر به کنترل آن با انجام روش های فوق نیست، بهتر است به یک روانپزشک برای درمان داروئی مراجعه کند.
وی یادآور شد: با وجود اینکه افسردگی بسیار ناراحت کننده و غیر قابل علاج جلوه می کند، اما از دیدگاه روانپزشکی بسیار خوش خیم و درمان پذیر است و درمان آن به نسبت کوتاه مدت و برخلاف نظرات عموم باعث وابستگی به دارو نمی شود.
به گزارش ایرنا، اول تا هفتم اردیبهشت ماه به عنوان هفته سلامت نامگذاری شده است.