هاژه- تاریخ پر از رویداد مهاباد را باید از دیدگاه مختلف نویسندگان و مورخان جستجو کرد، در این بین مطالعات گسترده‌ و طبقه‌بندی شده‌ای در رابطه با تاریخچه بسیاری از زیرساخت‌ها وجود ندارد.

برای دستیابی به تاریخچه بسیاری از رویدادها در مهاباد باید به آثار نویسندگان خارجی، مورخان و زندگینامه افرادی که روزگارانی در این شهر پر آوازه زندگی‌ کرده‌اند مراجعه کرد.

در روزهای گذشته افتتاح موزه فوتبال شهرستان مهاباد و گفتگو با یکی از پیشکسوتان فوتبال در مهاباد بهانه‌ای شد تا به تاریخچه ورزش در مهاباد پرداخته شود.

سال‌های 1300 تا 1320 در کشور، از بحرانی‌ترین سال‌های کشور بود و در آن سال‌ها تلاش می‌شد تا با دگرگونی فرهنگی و رشد سریع نهادهای جدید، نهادهای سنتی گذشته ازبین رفته و در نهایت سلسله پهلوی در کشور تثبیت شود.

در این مدت نظام مدارس از فرانسه الگوبرداری شد و نظام آموزش و پرورش نیز دستخوش تغییراتی گسترده شد، ابتدا مدارس به شکل امروزی و گسترده در شهرها دایر و بتدریج ورزش و تربیت بدنی به دروس اضافه شد.

بر اساس اظهارات پیشکسوتان و اسناد تاریخی موسیو پیره و موسیو کنگرلوی ارمنی همراه با علی بهمرام اولین معلمانی بودند که تمرینات هوازی ازجمله طناب بازی و نرمش را در مدارس مهاباد ترویج دادند و در سال 1315 نیز اولین توپ فوتبال توسط علی بهمرام وارد مدارس شد.

علی بهمرام یکی از اولین معلمین ورزشکار تربیت بدنی در مهاباد بود که با آوردن توپ به مدارس، ورزش فوتبال را در مهاباد بصورت امروزی بنیان نهاد، بهمرام نقش مهمی در ایجاد اولین تیم فوتبال این شهر داشت.

اولین مسابقه تیم فوتبال مهاباد نیز در سال 1317 در کانی مام قنبران در زمینی سنگلاخی برگزار شد و در آن با گل به خودی سعید قادری(مدافع، تیم مهاباد)، تیم فوتبال مهاباد با نتیجه 1 بر صفر از ارومیه شکست خورد.

بعد از آن استعدادهای فوتبالی مهاباد کشف و تیم فوتبال مهاباد روز به روز قدرتمندتر شد. استقامت بالای بدنی و بازیکنان با تعصب از ویژگی‌های فوتبالیست‌های آن زمان مهاباد بود که بارها در زندگینامه اشخاص مشهور مهاباد و پیشکسوتان به آن اشاره شده است.

برخی پیشکسوتان، نسل‌های فوتبال مهاباد را 10 ساله در نظر گرفته‌اند و بدین ترتیب اعضای تیم فوتبال مهاباد در آن زمان را می‌توان اولین نسل فوتبال مهاباد دانست.

در میان نسل اول فوتبال مهاباد اسامی افراد مشهوری همچون رحمان حلوی، هاشم شیرازی، قاسم حجازی، عبدالله بابان زاده، کریم ایوبی و... به چشم می‌خورد.

عزیز شاهرخ هنرمند پرآوازه موسیقی کوردستان نیز جزو نسل سوم فوتبال مهاباد بوده است. عبدالله ماملی فرزند استاد محمد ماملی نیز یکی دیگر از هنرمندانی بوده که در دهه چهل شمسی دروازبان تیم فوتبال مهاباد بوده است. استاد محمد ماملی دیگر هنرمند مهاباد نیز حامی و سرپرستی تیم‌های فوتبال مهاباد را عهده‌دار بوده است.

دهه چهل شمسی در مهاباد سال تأسیس دهه زیرساخت‌های شهری مهاباد بوده و ورزش مهاباد نیز از آن مستثنی نبوده و در سال 1351 ورزشگاه آزادی مهاباد در زمانی که عزیز جبلی ریاست تربیت بدنی شهرستان مهاباد را عهده‌دار بود ساخته شد.

پیشکسوتان عرصه ورزش در مهاباد همواره از عزیز جبلی به نیکی یاد می‌کنند و وی را از موسسان موزه فوتبال این شهر می‌دانند.

تاسیس ورزشگاه مهاباد نقطه عطف ورزش حرفه‌ای فوتبال در مهاباد محسوب می‌شود و بعد از آن فوتبالیست‌های نسل چهارم فوتبال مهاباد میدان‌دار رویدادهای ورزشی بودند.

دهه شصت و هفتاد شمسی دوران طلایی ورزش فوتبال شهر مهاباد بود و در آن تیم هلال احمر مهاباد در دهه 1360 و وحدت مهاباد در دهه 1370 میزبان تیم‌های لیگ یک کشور بودند.

بازی میان تیم‌های بهمن کرج و وحدت مهاباد در چهارچوب مسابقات لیگ آزادگان (دستە اول امروزی) فوتبال یکی از خاطره‌انگیزترین مسابقات فوتبال مهاباد بود و این بازی با تک گل مجید اسکندری بە نفع مهاباد تمام شد.

 سرمربی تیم وحدت، مربی فقید و اسطورە فوتبال شهرستان، زندەیاد اسماعیل شرافتی بود.

بهمن کرج در آن زمان از چندین بازیکن ملی‌پوش از جمله، مهدی فنونی‌زادە، صمد مرفاوی، هادی طباطبایی و... بهرە می‌برد.

بر اساس اعلام روزنامەهای ورزشی آن وقت، جمعیتی ١۵ تا ٢٠ هزار نفری در ورزشگاه حضور پیدا کردە بودند.

فوتبال مهاباد در دو دهه گذشته تاریخ پر فراز و نشیبی را تجربه کرده است ولی در سال‌های گذشته چند باشگاه‌ فوتبال در این شهرستان تأسیس شده تا فوتبال را از رده‌های نونهالان تا بزرگسال بصورت علمی آموزش دهند.

درحال حاضر تیم‌های فوتبال شاهو، زاگروس، پرسپولیس حاجی خوش و شهرداری گوک‌تپه در رده‌ و سطوح مختلف فوتبال کشور و استان حضور دارند.

 دوم اسفندماه سال‌جاری با حضور جمع کثیری از پیشکسوتان ورزش شهرستان مهاباد، موزه فوتبال این شهرستان در ورزشگاه آزادی مهاباد افتتاح شد.