گری بگر، برنده جایزه نوبل اقتصاد می‌گوید: درست است که قبل از رنسانس زمین، ماشین‌آلات و منابع طبیعی به‌نوعی می‌توانست منبع ثروت باشد، اما سرمایه اصلی بعد از رنسانس، دانایی است. به همین دلیل امروز تئوری معروف سرمایه انسانی در توسعه منابع انسانی حائز اهمیت است. بر این اساس انسان‌ها با خودشان دانش و مهارت، حکمت و معرفت و دانش را به ارمغان می‌آورند.
بنابراین «سرمایه انسانی» مجموعه دانش، مهارت‌ها، استعدادها و تحصیلاتی است که در طول سال‌ها کسب می گردد. اگر همه عوامل دیگر را برای همه افراد یکسان فرض کنیم، افرادی که سرمایه انسانی بیشتری داشته باشند یا حداقل در مورد شغل خود سرمایه انسانی بیشتری داشته باشند، از کارآیی بیشتری برخوردار هستند.
در این راستا آنچه به عنوان یک معلم مهابادی در خصوص سرمایه های انسانی شهرستان مهاباد و اکثر شهرهای کشور شاهد آن هستم، بسیار فاجعه بار است. متأسفانه قاطبه دانش آموزان تیزهوش و بااستعداد که سرمایه‌های ارزشمند مهاباد بوده‌اند، هر از گاهی از بسترهای اینستاگرام ، تلگرام، واتساپ و... پیام می فرستند که امورات ادامه تحصیل، مهاجرت، اقامت و... خود را در یک کشور پیشرفته انجام داده و در آنجا مشغول به کار و فعالیت هستند. آنچه این هدررفت سرمایه‌های انسانی را دردناکتر می‌کند، اینکه بعضا در موسسات، ادارات و نهادهای دولتی یا خصوصی نسلی از همکلاسی های آنان که نسبت به دسته اول فاقد سرمایه انسانی لازم جهت تصدی آن جایگاه هستند، بر سر کار می باشند و در بهترین حالت علیرغم اینکه نهایت تلاش خود را هم به عمل می آورند، ولیکن بضاعت آنان در سطح پایینی قرار داشته و قادر به ایجاد تحول و خدمات شایسته شهروندان نیستند. تورم افسارگسیخته و مکفی نبودن حقوق و مزایای کارمندی برای یک زندگی عادی باعث شده است که تعدادی از این سرمایه‌های انسانی ارزشمند نگاهی به بیرون داشته باشند و تلاش کنند در خارج اداره شغل و درآمد پایدار برای خود دست و پا کنند.
آنچه امروزه و برای مجموعه سرمایه های انسانی شهرستان که گنجینه ارزشمند شهرمان هستند، اتفاق می افتد، محروم ماندن تعدادی از دانش آموزان مستعد کم برخوردار به دلیل فقر اقتصادی یا فقر فرهنگی خانواده های آنها است.
همزمان سرمایه‌گذاری برخی از خانواده‌های متمول بر فرزندان خود و اعزام آنان به دانشگاههای پولی در خارج کشور می تواند این خلا سرمایه انسانی را تا حدودی جبران نماید، ولی بازگشت این دسته و بکارگیری ظرفیت های تمکن مالی خانواده‌هایشان در جهت اشغال پست‌ها ، مناصب و جایگاههایی که شاید توان بهره‌وری و کارایی مناسب را در ان جایگاه جهت توسعه پایدار برای شهرستان مهاباد را ندارند، می تواند بر عمق فاجعه بیافزاید. این موضوع منجر به نگرانی و دغدغه بیشتر شخص خودم برای آینده شهر و دیارمان شده است.
البته اینکه تعدادی از همشهریان متمول روی فرزندان خود سرمایه‌گذاری کرده، و آنان را جهت ادامه تحصیل با صرف مبالغ کلان در کشورهایی نظیر ترکیه، روسیه، قبرس و.... اعزام می نمایند، مطلقا امر نکوهیده ای نیست و نمی توان و نمی بایست مانع آن شد، ولی اینکه همزمان استعدادهای درخشان و سرمایه‌های ارزشمند دیگری که صرفا بخاطر نبود حداقل امکانات از تحصیل باز می‌مانند، فاجعه آمیز است و می تواند تبعات جبران ناپذیری به بار آورده و خلأ عدم ارتقاء و آموزش این نسل شایسته که جزو گرانبهاترین سرمایه‌های انسانی شهر هستند، در آینده خود را نشان خواهد داد. به عنوان یک نمونه درنظر بگیرید که شخص تحصیلکرده با رانت ثروت خانواده در بخش سلامت و بهداشت برای درمان خانواده خود و سایر شهروندان امکان دارد خطای پزشکی جبران ناپذیری را مرتکب شود و این ضایعات خطرناکی را در پی خواهد داشت. در بخش خدمات و فنی مهندسی نیز کاهش نسل شایسته، باسواد و ماهر مشکل آفرین خواهد شد.
شاید عده‌ای چاره‌اندیشی در این زمینه را بر عهده مسئولین بدانند، ولی یقینا نمی توان به عنوان یک شهروند دغدغه‌مند و دلسوز بی تفاوت ماند. پس راه چاره چیست؟
- شایسته سالاری و اولویت دادن به جوانان دارای ظرفیت بالا در مناصب و مشاغل مانع از هدررفت این فرهیختگان می شود و پتانسیل آنها در راستای توسعه پایدار میهن بکار می رود که رعایت این نکته بسیار حائز اهمیت است. خوشبختانه برگزاری آزمون‌های استخدامی و ایجاد فرصت نسبتا برابر - بدون درنظرگیری روابط و امتیازات مازاد بر شایستگی ها مثلا در مصاحبه و ... تا حدی این مساله را حل نموده است.
- حمایت مادی و معنوی از نهادهایی مانند بنیاد کودک که در راستای شناسایی و پشتیبانی از دانش آموزان مستعد کم برخوردار گام برمی‌دارد می تواند آینده بسیار بهتری را برای سرمایه های انسانی شهرستان رقم بزند. خوشبختانه چند سالی است که شعبه مهاباد بنیاد کودک فعالیت می کند.
- زمینه‌سازی برای ایجاد رقابت سالم و عادلانه بین دانش آموزان در رویدادهای مختلف از کنکور و آزمون ورودی مدارس خاص گرفته، تا المپیاد و مسابقات در رشته‌های و زمینه‌های متنوع؛ متأسفانه تعدادی از این رویدادها که بایستی زمینه‌ساز بروز خلاقیت و نوآوری در دانش آموزان باشد، تبدیل به تحقیر عده‌ای دانش آموز کم برخوردار و به رخ کشیدن توانایی‌ها یا امکانات والدین آنها شده است و عدم اصلاح این شرایط عواقب اموزشی جبران ناپذیری در پی دارد.
- توسعه مراکزی مانند کانون پرورش فکری کودکان، پژوهشسرای دانش آموزی، پارک علم و فن آوری و ..... و برگزاری کلاس های مختلف جهت رشد سطح توانایی، مهارت و استعدادهای دانش آموزان به صورت رایگان یا با هزینه اندک می تواند تا حدی منجر به استعدادیابی و شکوفایی و خلاقیت سرمایه‌های انسانی ارزشمندمان شود.
- برگزاری رویدادهای ایده‌پردازی و TedX و فراهم آوردن زمینه شناسایی استعدادهای ناشناخته و حمایت از ایده‌های ناب کودکان و نوجوانان و تعیین جوایز برای دانش آموزان توسط مسئولین در این زمینه.
- استفاده از ظرفیت خیرین شهرستان مهاباد و هدایت آنان به سرمایه‌گذاری در بخش آموزش که در این زمینه خوشبختانه خیرین بزرگوار زیادی در زمینه مدرسه‌سازی و.... سرمایه‌گذاری کرده‌اند. متأسفانه اینک کمپین های خیری را اغلب در زمینه های فقر، بیماری، بسته معیشتی و.... شاهدیم و کمتر در زمینه کار روی استعدادهای ناب و درخشان سرمایه های انسانی شهرستان فعالیت صورت پذیرفته است. البته اقداماتی در آستانه به نتیجه رسیدن هستند که ان شاالله به زودی افتتاح یک مرکز آموزشی بدیع و نوآور خیرساز در این زمینه مشکل گشا خواهد شد.
- سهل گیری مسئولین برای تاسیس مراکز علمی و برگزاری رویدادهای مختلف و صدور آسان مجوزهای مربوطه می تواند مفید باشد.
- و .....
این موارد می تواند از هدررفت بیش از پیش سرمایه‌های انسانی شهرستان بکاهد، ولی شما چه راهکار دیگری در این زمینه سراغ ندارید؟!
امید که آحاد جامعه و کلیه شهروندان با همدلی و احساس مسئولیت در راستای پرداختن به مسئله مهم سرمایه های انسانی و پرورش استعدادهای درخشان کودکان شایسته شهرمان بکوشیم و بی تفاوت ناظر و شاهد هدررفت منابع انسانی ارزشمندمان نباشیم.
پی نوشت۱: بنیاد کودک نمایندگی مهاباد از سال 1395 تاسیس و تلاش کرده است از تحصیل دانش‌آموزان با استعداد و کم‌برخوردارِ منطقه حمایت کند. در حال حاضر 118 دانش‌آموز با حمایت 149همیارِ مسئول از بورسیه تحصیلی در این نمایندگی برخوردارند. شما هم می توانید در شناسایی دانش آموزان مستعد کم برخوردار یا حمایت مادی و معنوی با بنیاد همکاری نمایید.
شماره تماس: 42246939-044
آدرس: مهاباد، ساختمان اداری پاساژ سردار، طبقه دوم، واحد 2، جنب دفترخانه شماره4 www.childf.com ، شماره کارت بانکی:
6037- 6919- 9000- 7213
پی نوشت۲: ان شاالله در آینده‌ای نزدیک شاهد افتتاح یک مدرسه فاخر جهت پرورش استعدادهای درخشان و سرمایه های انسانی مهاباد خواهیم بود.
پی نوشت۳: به عنوان یک نمونه آشکار در بحث سرمایه‌های انسانی شهرستان مهاباد می توان به مدیریت امور شهرداری اشاره نمود. تصمیم گیری در خصوص درآمدهای کلان شهرداری در نهایت به دست مسئولینی صورت خواهد پذیرفت که در صورت داشتن دانش و مهارت، حکمت و معرفت و دانش می توانند با اتخاذ رویه صحیح و با استفاده از ظرفیت و توانایی های ارزشمند خود شهرمان را به جایگاهی که شایسته آن است برسانند. هر چند که شاید فعلا برای قضاوت زود باشد، ولیکن اگر اقدامات و فعالیت های فاخر و ارزشمند آقای مهندس بابک رستم پور و جمعی از اعضای شورای شهر را با شهرداران و شورای شهر ادوار - که بعضا حکم قضایی هم گرفته اند- مقایسه کنیم، به اهمیت سرمایه انسانی پی خواهیم برد.