ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا در فصل‌های سرد سال بیشتر می‌شود و این باور نادرست بسیار رایج است که سرما است که باعث این بیماری‌ها می‌شود.
در واقع ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا این بیماری‌ها را ایجاد می‌کنند و اگر این ویروس‌ها وارد بدن شما نشده باشند، هیچ سرمایی نمی‌تواند باعث ایجاد بیماری‌ها شود.
اما هوای سرد می‌تواند زمینه‌ساز برخی عواملی باشد که موجب کاهش ایمنی بدن و افزایش فرصت‌های ابتلا به این بیماری‌ها می‌شود.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ویروس‌ها در هوای سرد و خشک به راحتی منتشر می‌شوند. بنابراین، دما و رطوبت ممکن است خطر گسترش ویروس را تحت تاثیر قرار دهند..
تاثیر سرما
هنگامی که هوا سرد است، هوا در خارج و هوا در داخل خانه (به دلیل سیستم‌های گرمایشی) خشک‌تر است و هوای خشک باعث خشک شدن غشاهای مخاطی بینی می‌شود که این امر باعث می‌شود عفونت‌ها آسان‌تر گسترش یابند.
بینی به دلیل دمای پایین‌تر آن، میزبان ایده‌آلی برای بسیاری از ویروس‌ها محسوب می‌شود. دمای معمول بدن ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، اما دمای حفره‌ی بینی ۳۳ درجه سانتی‌گراد است. تحقیقات نشان می‌دهند ویروس‌های سرماخوردگی در دمای بدن به خوبی تکثیر نمی‌شوند، اما دمای پایین‌تر بینی ممکن است بستر مناسبی برای تکثیر آن‌ها باشد.
یک بررسی دیگر نشان می‌دهد که کاهش دما به تنهایی موجب افزایش انتشار سرماخوردگی و آنفلوآنزا نمی‌شود، بلکه نوسان‌های دما و رطوبت باعث افزایش خطر ابتلا می‌شود. پژوهشگران با بررسی موارد تایید شده ابتلا به ویروس سرماخوردگی و داده‌های آب و هوایی در یک دوره زمانی مشخص، دریافتند کاهش دما یا رطوبت در طول سه روز متوالی باعث افزایش خطر ابتلا به ویروس سرماخوردگی می‌شود.
این بررسی که روی ۸۹۲ مرد در ارتش فنلاند انجام شده، همچنین نشان می‌دهد تنفس هوای سرد ممکن است باعث انتشار عفونت به ریه‌ها شود. این موضوع بر اساس تحقیقات قبلی است که نشان داده‌اند تنفس هوای سرد باعث کاهش دمای ریه می‌شود. با این حال، این پژوهشگران همچنین خاطرنشان کرده‌اند که خطر ابتلا به ویروس سرماخوردگی در دماهای زیر صفر و رطوبت بالا کاهش می‌یابد.
از طرف دیگر هوای گرم لزوماً ویروس‌ها را از بین نمی‌برد، چرا که در مناطق گرمسیری که هوا سرد نمی‌شود، گسترش سرماخوردگی و آنفلوآنزا رخ می‌دهد. موارد سرماخوردگی و آنفلوآنزا در اقلیم‌های گرمسیری در فصل بارندگی بیشتر است. احتمالاً به این دلیل است که مردم در فصل بارانی نسبت به فصل خشک بیشتر در خانه‌ها می‌مانند و در تماس نزدیک‌تری با دیگران هستند.
بیش از ۲۰۰ نوع ویروس گوناگون می‌توانند در انسان‌ها سرماخوردگی ایجاد کنند.
رینوویروس‌ها بیش از ۱۵۰ سویه متفاوت در گردش در هر زمان معین دارد و مسئول بیش از نیمی از موارد سرماخوردگی‌ها در سال هستند. سویه‌های گوناگون کروناویروس، انتروویروس، پاراآنفلوآنزا و ویروس سنسیتیال تنفسی می‌توانند موجب درجات مختلفی از گرفتگی بینی، تب، سرفه و درد بدن یعنی علائم سرماخوردگی را ایجاد کنند.
کاهش عملکرد سیستم ایمنی
مردم در زمستان به دلیل ضعف سیستم ایمنی مستعدتر به ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا هستند. کاهش ساعات روز و کمتر بودن زمان گذرانده شده در فضای باز باعث کاهش دریافت نور خورشید می‌شود که بدن برای تولید ویتامین D از آن استفاده می‌کند. علاوه بر این، کمبود فعالیت‌های بدنی در هوای سرد نیز ممکن است باعث ضعف سیستم ایمنی شود.
ویتامین D نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن برای حفظ سلامتی دارد. کمبود ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی از جمله در مجاری تنفسی مرتبط است.
پژوهشگران در حال بررسی این موضوع هستند که آیا مصرف مکمل‌های ویتامین D می‌تواند باعث بهبود سیستم ایمنی در شرایط کمبود ویتامین D شود یا خیر. یک بازبینی از 25 بررسی نشان داد مصرف مکمل ویتامین D بی‌خطر است و از ابتلا به عفونت‌های حاد مجاری تنفسی پیشگیری می‌کند. بر اساس این یافته‌ها، افرادی که کمبود شدید ویتامین D داشتند و افرادی که دوز بالای منفرد ویتامین D دریافت نکرده بودند، بیشترین سود را از دریافت مکمل ویتامین D برده بودند.
کاهش فعالیت بدنی
مردم در هوای سرد نیز معمولاً کمتر فعالیت می‌کنند. اگرچه مشخص نیست که آیا و چگونه ورزش باعث افزایش مقاومت بدن در برابر برخی بیماری‌ها می‌شود و شواهد قطعی وجود ندارد، اما چند نظریه در مورد تاثیر ورزش وجود دارد:
- بهبود گردش خون باعث می‌شود گلبول‌های سفید سریع‌تر عفونت را شناسایی و مقابله کنند.
- افزایش دمای بدن حین و بلافاصله بعد از ورزش ممکن است مانند تب عمل کرده و از رشد باکتری‌ها جلوگیری کند.
- ممکن است باعث تخلیه ویروس‌ها از ریه‌ها و مجاری هوایی شود و احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
- کاهش هورمون‌های استرس که ممکن است در برابر بیماری محافظت کند.
تماس نزدیک در ماه‌های سرد سال
ویروس‌ها برای زندگی و تکثیر به سلول‌های موجودات زنده دیگر نیاز دارند. آن‌ها از میزبانی به میزبان دیگر هنگامی منتقل می‌شوند که ترشحات آلوده تنفسی به غشاهای مخاطی فرد سالم برسد. روش‌های انتقال عبارتند از:
- تماس مستقیم فرد به فرد مانند در آغوش گرفتن، بوسیدن یا دست دادن
- استنشاق قطرات کوچک در هوا از عطسه یا سرفه
- لمس چیزی که ویروس روی آن قرار دارد (مانند دستگیره در، لیوان، وسایل غذاخوری یا اسباب‌بازی) و سپس لمس دهان، بینی یا چشم‌ها
منطقی است که هرچه شما به مردم نزدیک‌تر باشید و بیشتر فضای مشترک با دیگران به سر ببرید، احتمال انتقال بیشتر است. در زمستان، بسیاری از مردم در فصول سرد تمایل دارند فعالیت‌های بیرونی خود را در فضاهای داخلی انجام دهند و این تماس نزدیک احتمال انتقال ویروس‌ها را افزایش می‌دهند.