درست است در برخی حالات می‌تواند بیماری و اختلال را به صورت کلی یکسان و مترادف دید ولی از نظر تخصصی کاربردها و جایگاه‌های مختلفی دارند.

به گزارش میگنا اختلال (Disorder)  بی نظمی و آشفتگی و به هم خوردگی نامیده شده‌ است. اختلال ممکن است به الگوهای تصادفی، غیر منظم و آشفته اشاره کند.

بیماری (Illness) به ناهنجاری در بدن یا مغز می‌گویند که به علت ناراحتی، اختلال عملکرد یا تنش در بیمار یا سایر افراد مرتبط با او ایجاد می‌گردد. البته باید میان بیماری و سایر حالت‌ها پزشکی مانند خستگی، ضعف، کسالت و اندوه تفاوت قائل شد.

مفهوم بیماری، با مشکلات سلامت و پزشکی ارتباط دارد. عامل ایجاد بیماری می‌تواند بیرونی (مانند باکتری، انگل، تغذیه ناکافی و…) یا درونی (مانند پرکاری تیروئید، دیابت و …) باشد. همچنین بیماری می‌تواند مادرزادی (مانند سندرم ترنر یا لب شکری) یا ژنتیکی مانند آلبینیسم باشد. بیماری تند (حاد) یا کهنه (مزمن)، واگیر دار یا ناواگیر نیز می‌تواند باشد. هر بیماری با تعدادی علائم و نشانه‌های ویژه تشخیص داده می‌شود.

بیماری‌ها را به روش‌های مختلف می‌توان طبقه‌بندی کرد:

1. عامل ایجادکننده بیماری مانند بیماری‌های عفونی، بیماری‌های ژنتیکی، بیماری‌های شغلی، بیماری‌های روانی.

2. زمان بیماری مانند بیماری حاد، تحت حاد و مزمن.

3. عضو درگیر شده مانند بیماری‌های قلبی، بیماری‌های گوارشی و ریوی.

اما اختلال بیشتر در روانشناسی کاربرد دارد. هرگاه عملکرد طبیعی بدن به لحاظ رفتاری،شناختی و کلا روانی دچار بی‌نظمی یا توقف شود، از واژه‌ اختلال استفاده می‌کنیم. اختلال ممکن است متعاقب یک بیماری و تروما هم رخ دهد. اختلال‌ها به دسته‌های ذهنی، فیزیکی، ژنتیکی، عاطفی، رفتاری و ساختاری تقسیم می‌شوند. اگر علت اختلال تشخیص داده نشود، پزشک و درمانگر به علامت درمانی و رفع علائم می‌پردازند. اوتیسم و بیش فعالی-نقص توجه(ADHD) مثال‌هایی از اختلالات ذهنی با منشأ ناشناخته هستند.

گاهی اختلال به تنهایی استفاده میشود که میتواند شامل هر نوع آشفتگی و بی نظمی باشد و هم می‌تواند موارد زیر را شامل شود:

انواع اختلال

اختلال دارویی: ناهنجاری یا اختلال عملکردی چند دارو با هم

اختلال روانی: یک الگوی روانشناختی همراه با پریشانی یا ناتوانی است که در یک فرد رخ می‌دهد و جزئی از پیشرفت یا فرهنگ طبیعی نیست:

اختلال اضطراب: اشکال مختلف ترس و اضطراب غیرطبیعی و آسیب شناختی

اختلال عصبی: علائم عصبی مانند: بی‌حسی، نابینایی، فلج یا متناسب بودن، جایی که هیچ توضیحی عصبی ممکن نیست؛

اختلال وسواس-اجباری: اختلال اضطرابی است که با رفتارهای تکراری با هدف کاهش اضطراب مشخص می‌شود؛

اختلال شخصیت وسواسی جبری: وسواس در کمال، قوانین و سازماندهی؛

اختلال شخصیت: الگوی ماندگار از تجربه و رفتار درونی است که به‌طور قابل توجهی از انتظارات فرهنگ فردی که آن را به نمایش می‌گذارد منحرف می‌شود.

اختلال افسردگی: به حالت پریشانی و غم است که در تغذیه، تفریح، الگوی خواب و رفتار تأثیر می‌گذارد.

اختلال دوقطبی

اختلال جنسی

اختلال فوبیا یا ترس: نوعی اختلال اضطرابی بوده که توسط وحشت زدگی یا ترس غیرمعمولی و ناگهانی ایجاد می‌شود.

تفاوت بیماری و اختلال

در حالی که اختلال (Disorder) به بی نظمی، به هم خوردگی و آشفتگی گفته می‌شود که به صورت تخصصی از کلمه بیماری (Sickness و Illness) که نوعی ناخوشی بدنی و ذهنی است، متمایز می‌شود.

بیماری به ناهنجاری در بدن گفته می‌شود که به علت ناراحتی، اختلال عملکردی یا تنش دربیمار یا سایر افراد مرتبط با او ایجاد می‌گردد. البته باید میان بیماری و سایر حالت‌ها پزشکی مانند خستگی، ضعف، کسالت و اندوه تفاوت گذاشت. عامل ایجاد بیماری می‌تواند بیرونی (مانند باکتری، انگل، تغذیه ناکافی و…) یا درونی (مانند پرکاری تیروئید، دیابت و …) باشد.

مفهوم اختلال صرفاً برای توصیف علائم وضعیت غیر طبیعی و تغییر یافته سلامت است که در آن فرد پیدا می شود، در حالی که بیماری نشان دهنده یک رابطه علت و معلولی دارد و با یک آزمایش و سی تی اسکن قابل تشخیص است.

از اختلال به عنوان یک روش شل تر در مراجعه به بیماری در مواردی استفاده می شود که علل آن چندان روشن نیست و تغییرات احتمالی آناتومیک که با آن همراه است هم می تواند علت و هم پیامد آن باشد. در مورد اختلالات روانی، این کار بسیار زیاد انجام می شود، زیرا بسیاری از اوقات مشخص نیست که آیا تغییرات بیوشیمیایی مغز مرتبط با برخی از اختلالات، علائمی را ایجاد می کند یا محصول یک اشکال در تعامل بین فرد و محیط او است.

اصطلاح اختلال بیشتر در روانشناسی به کار گرفته می شود تا از نظر روانی در ذهن مراجع انگ زدایی از بیمار بودن اتفاق بیفتد و مراجع امیدوار به رفع مشکلش در طی جلسات آینده رواندرمانی با روانشناس باشد.

حتی می توان به این شکل گفت: بیماری یک مشکل ثابت است و اختلال یک اشکال موقت.

بیشتر اختلالات بعلت ناسازگاری، استرس، اتخاذ سبک زندگی غلط، سبک فرزندپروری غیرمنطقی، تعارضات دوران کودکی، ازدواج بد، فشارهای مالی و اجتماعی مداوم، عوامل محیطی ناسالم، تاثیرات دوستان ناباب، مصرف مواد و الکل و.... به وجود می آیند. اما بیشتر بیماری های پزشکی زمینه های ارثی و ژنتیکی دارند.

هر بیماری با تعدادی علائم و نشانه‌های ویژه تشخیص داده می‌شود. علائم بیماری بیشتر جسمی و فیزیولوزیک است اما اختلالات بیشتر جنبه روانی و ذهنی دارند. یک ورزشکار با بدن سالم می تواند یک کیس اختلال شخصیتی باشد.

اختلال در نتیجه یک پویایی از تعامل است

یک اختلال در واقع می تواند نتیجه درگیر شدن در مجموعه ای از شرایط مرتبط با زمینه زندگی ما و مشکلات ارتباطی باشد و باعث شود ما به یک پویایی از رفتارهایی که به سلامتی ما آسیب می رسانند وارد شویم. بنابراین ، لازم نیست علت این اختلال به یک قسمت خاص از مغز که عملکرد غیرطبیعی دارد تقلیل یابد ، بلکه می تواند در تمام عملکردهایی که یک چرخه را تشکیل می دهند توزیع شود.

تشخیص و درمان بیماری بر عهده پزشک است. اما تشخیص و درمان اختلال بر عهده روانپزشک و روانشناس است.

معمولا اختلال منجر به مرگ فرد نمی شود اما در صورت عدم توجه به برخی بیماریهای پیش رونده مثل سرطان، مرگ اتفاق می افتد.

به نظر می رسد اکثر اختلالات یک موقعیت گذرا و موقت در زندگی فرد می باشد اما برخی بیماری ها مادام العمر با فرد هستند.

برخی بیماری ها با عمل جراحی درمان می شوند اما معمولا در اختلال نیاز به عمل جراحی نیست.

نکته: نمی‌توان به اختلال دارویی، بیماری دارویی و به اختلال روانی، بیماری روانی اطلاق کرد.