به گزارش هاژه به نقل از میگنا، مقایسه یک عادت و روش رایج، برای تعیین کیفیت عملکرد کودک است. شاید تفاوت وزن کودک با سایر بچه ها در بدو تولد، اولین چیزی باشد که مورد مقایسه قرار می دهیم. می بینید ما همینقدر زود شروع به این کار می کنیم! بعد ممکن است به سراغ میزان ساعت خواب و بیداری نوزاد، شدت گریه، شیر خوردن و غیره برویم. درک تفاوت ها، توجه به کودک و تامین نیازهای او به شیوه ای مختص خودش مفید است. با این وجود زمانی که رنگ و بوی مقایسه به خود می گیرد، آسیب های جبران ناپذیری به همراه دارد.
شما نمرات فرزندتان را با سایر بچه ها مقایسه می کنید، آن هم نه فقط با همکلاسی هایش! بلکه با بچه های همسایه، اقوام، دوستان و حتی تا دوران تحصیل خود و همسرتان هم پیش می روید! سپس تعیین می کنید که آیا موفقیت های تحصیلی فرزندتان معمولی ست، بهتر است یا عالی. سپس کودکی را انتخاب می کنیم و به عنوان مرجع مقایسه به او متوسل می شویم تا برای فرزند خود ایجاد انگیزه کنیم! مثلا: ببین! ارزشیابی علوم دختر خاله ات بسیار خوب شده یا پسر همسایه طبقه اولی، همون که با تو می اومد استخر، مدال طلای شنا گرفته یا از بچه های دیگه یاد بگیر، به جای اینکه همه اش سرت توی گوشی و پلی استیشن باشه، از کلاسهات استفاده کن قطعا شما قصد آسیب رساندن به فرزند خود را ندارید و دلسوزترین فرد برای او هستید. اما ناآگاهانه با این اظهارات کلامی به او ضرر می زنید.
درواقع مقایسه با دیگران، یک کار بی فایده است و باعث استرس شما و فرزندتان می شود. اما مقاومت در برابر اشتیاق این کار، سخت است هیچ دو کودکی کاملا یکسان نیستند، حتی دو قلو های همسان! آنها سرعت رشد، استعدادها و علایق مختلف و نقاط قوت و ضعف متفاوتی دارند. والدین با ابراز ناراحتی از عملکرد ضعیف فرزندان یا لاف زدن در مورد دستاوردهای خود می توانند اعتماد به نفس و عزت نفس را در فرزند خود ایجاد یا از بین ببرند.
عواقب مقایسه کردن کودکان
مقایسه کردن کودکان آسیب های روحی جدی به آنها وارد می سازد. از بین رفتن اعتماد به نفس کودک و ایجاد خشم و کینه در دل مهربان آنان نتیجه تلخ برای این رفتار نادرست والدین است. برای اینکه فرزندانتان را با کودکان دیگر مقایسه نکنید، دلایل زیادی وجود دارد. این مقایسه چه با خواهر و برادرهای او باشد و چه با بچه یکی از آشنایان، قرار دادن فرزندتان در معرض اینگونه مقایسات، اعتمادبه نفس آنها را به شدت خدشه‌دار کرده و باعث میشود احساس حقارت کنند. باوجود این، بسیاری از والدین وقتی می‌بینند فرزندشان به خوبی بچه‌های دیگر نیست، دست به این مقایسه‌ها می‌زنند!
چرا نباید بچه ها را با هم مقایسه کنیم؟
مقایسه یک دزد شادی است. برخی اظهارنظرها و مقایسه های ظاهراً بی ضرر می تواند برای بچه ها مضر باشد. در اینجا به تعدادی از آسیب های مقایسه اشاره کرده ایم. این یادداشت را دنبال کنید و با فرزندان خود آگاهانه تر رفتار کنید
1) ایجاد استرس
اگر کودک مرتباً مقایسه شود، احساس فشار می کند. سپس تلاش می کند والدین خود را راضی کند، عدم توانایی در انجام این کار می تواند او را مضطرب کند. وظیفه ما به عنوان والدین، این نیست که برای انجام کارها او را تحت فشار قرار دهیم و مضطرب و بیخوابش کنیم. بلکه اگر او دچار مشکلی شده و بر عملکردش تأثیر گذاشته، بنشینید و با او صحبت کنید. در نتیجه با هم راه حل هایی را طراحی و امتحان کنید
2) کاهش عزت نفس و احساس ارزشمندی
وقتی شروع به مقایسه می کنید، کودک باور می کند که دیگران از او بهتر هستند. در نتیجه با خود می گوید: من عملکرد خوبی ندارم. نمی توانم انتظارات والدینم را برآورده کنم پس من پسر/ دختر دوست داشتنی و ارزشمندی نیستم.من به اندازه کافی خوب نیستم. این احساس برای رشد شخصی و تحصیلی کودک بسیار مخرب است
3) پرهیز از حضور در اجتماع
اگر کودک شما به طور مداوم مورد مقایسه یا تمسخر قرار گیرد، از تعامل با دیگران و حتی همسالان خود، اجتناب می کند. بنابراین به مرور تبدیل به فردی منزوی و گوشه گیر می شود
4) سرکوب استعدادها
کودکی را در نظر بگیرید که استعداد نقاشی دارد، ولی والدین آن را نادیده گرفته و او را به سمت دیگری مثل شنا سوق می دهند و تلاش می کنند با مقایسه ی با دیگران به او انگیزه بدهند. در چنین موقعیت کودک دچار تعارض می شود. زیرا ممکن است برای جلب نظر والدین استعداد نادیده انگاشته خود را سرکوب کند و با بی میلی شنا را ادامه دهد و در این زمینه هم موفقیتی کسب نکند
5) کاهش دغدغه مندی
اگر استعدادها یا موفقیت های کودک به طور مداوم نادیده گرفته شود، ممکن است او دیگر حتی زحمت نکشد که توجه شما را جلب کند. زیرا شما به وضوح کودک دیگری را که موفقیت های “مناسب تری” دارد، به او ترجیح می دهید . در نتیجه تبدیل به فردی بی دغدغه می شود که برای حل مسائل و پذیرش مسئولیت های زندگی تلاشی نمی کند
6) فاصله گرفتن از والدین
واضح است که اگر کودک نسبت به خواهر و برادر، پسر عمو، دوستان یا همسایگان مرتبا مقایسه شود، آشکارا نتیجه می گیرد که برای شما فردی غیرقابل قبول است و شما از او ناراضی هستید. در نتیجه شما منبع آزار او شوید و او سعی کند فاصله خود با شما را حفظ کند. بنابراین ممکن است کودک، احساس ناامنی کند و اعتماد خود را از دست دهد. در نتیجه در دوران نوجوانی و بلوغ، مشکلات رفتاری و ناسازگاری های بیشتری را تجربه خواهید کرد
7) افزایش رقابت بین خواهر و برادرها
یک مطالعه جدید نشان می دهد که والدین باید مراقب مقایسه فرزندان خود با یکدیگر باشند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که باورهای والدین در مورد فرزندان، ممکن است بر رشد آنها تأثیر بگذارد. برای والدین سخت است كه تفاوتهای بین فرزندان خود را متوجه شوند یا به آنها فكر كنند، این امری طبیعی ست. اما برای کمک به موفقیت همه کودکان، والدین باید به جای مقایسه بر شناخت نقاط قوت هر یک از فرزندان خود متمرکز شوند.
هنگامی که به جای تمجید ویژگی های منحصربفرد هریک از فرزندان، شروع به مقایسه می کنید، ممکن است فرزند شما مخفیانه، شروع به نفرت از خواهر و برادر خود کند. این ممکن است او را به سمت رفتار پرخاشگرانه، دعوا و حتی ضرب و جرح یکدیگر سوق دهد. در نتیجه دعواهای خواهر و برادری شروع شود. همچنین در حال انتقال این پیام هستید که کودکی دوست داشتنی تر است که کارها را بهتر انجام دهد و این موفقیت بچه هاست که آنها را محبوب می کند نه صرف وجود آنها. در نتیجه، ممکن است کودک شروع به تحقیر و سرزنش خودش کند.
در زیر به دلایل مهمی دیگر اشاره می کنیم که به شما نشان می دهد چرا نباید فرزندتان را با دیگران مقایسه کنید.
تربیت کودک با اعتماد به نفس بالا :
یک نکته مهم برای تربیت کودک با اعتماد به نفس بالا این است که مقایسه کردن کودک‌تان با دیگران را به کل حذف کنید. نتایج ناخوشایند این نوع رفتار را در ادامه می خوانید.
موجب از بین رفتن اعتمادبه نفس کودک می شود:
یکی از مهمترین دلایلی که نباید فرزندتان را با بچه های دیگر مقایسه کنید این است که بر اعتمادبه نفس آنها اثر منفی خواهد گذاشت. آیا دوست دارید خودتان را مدام با دیگران مقایسه کنند؟ بیشتر مشکلات مربوط به ضعف اعتمادبه نفس در کودکی ریشه دارد، بنابراین کاری نکنید که آنها احساس کنند از دیگران پایین تر هستند.
استعداد های او را کود می‌کند:
هر کودک یک فرد خاص است و استعدادها و توانایی‌های خاص خودش را دارد. چه اهمیتی دارد که یک کودک در موسیقی استعداد دارد و دیگری ندارد؟ آن کودک ممکن است در ورزش استعدادی فوق العاده داشته باشد یا عاشق کتاب خواندن باشد. هیچکدام از این استعدادها بهتر از دیگری نیست، همانطور که هیچ بچه‌ای از بچه‌ای دیگر برتر نیست. به هیچ عنوان نباید طوری رفتار کنید که احساس کنند باید سعی کنند شبیه دیگران باشند.
خشم او را برمی انگیزد:
مقایسات مستقیم باعث عصبانی شدن بچه‌ها می شود. وقتی برایشان مشخص میشود که به اندازه کافی خوب نیستند، نه تنها حس تلخی و ناراحتی نسبت به شما پیدا می‌کنند بلکه نسبت به آن خواهر و برادر و یا دوست هم همین حس ناراحتی و عصبانیت در آنها ایجاد میشود. آیا واقعاً می‌خواهید بین بچه‌هایتان خصومت ایجاد کنید؟ مطمئناً نه. پس از مقایسه کردن آنها با همدیگر خودداری کنید، حتی اگر تصور کنید متوجه آن نمی‌شوند، چون ممکن است کسی به اطلاع آنها برساند.
در دلش می ماند:
شاید تعجب کنید وقتی بفهمید که خاطرات این مقایسات تا چه مدت می‌تواند در ذهن فرزندتان بماند. مدت زمانی طولانی بعد از آخرین باری که به خاطر می‌آورید به فرزندتان گفته باشید، «چرا تو نمی‌تونی مثل برادرت باشی؟»، فرزندتان به خاطر خواهد داشت که چقدر احساس حقارت کرده است. این پیام خیلی زود در آنها ماندگار میشود، حتی اگر واقعاً در آن لحظه منظور خاصی نداشته باشید.
پیش گویی کامبخش ممنوع
این هم خطراتی دارد. فرزندتان به مرور زمان این پیام را که به اندازه کافی خوب نیستند جذب کرده و کم کم آن را باور می کنند. اگر قرار نیست موفق شوید اصلاً چرا باید چیزی را امتحان کنید؟ و این دقیقاً همان اتفاقی است که می‌افتد. با این روش فرزندتان را فقط برای شکست آماده می کنید.
با سرعت خودشان رشد می کنند
دوران کودکی مسابقه ای برای اول شدن نیست. بچه ها با سرعت خودشان رشد می کنند. اما بیشتر اوقات والدین وقتی می بینند که فرزندشان در همان سن فرزند دوستشان راه می افتد یا به زبان می افتد، نگران می شوند. هیچ برنامه زمانی برای رشد کودکان وجود ندارد، به همین دلیل هیچ جای نگرانی نیست. مطمئن باشید که به زمان خودشان رشد خواهند کرد.
خودخواهی کودک را نتیجه می دهد:
برعکس این مقایسات هم همینطور است. عاقلانه است که فرزندتان را به طریق مثبت هم با دیگران مقایسه نکنید. دوست دارید فرزندتان طوری بزرگ شود که تصور کند از بقیه آدمها برتر است؟ تحسین کردن بچه‌ها کار خوبی است اما باید مراقب باشید که به طور مداوم به آنها نگویید که از بقیه بچه‌ها بهتر و بالاتر هستند. اگر بخواهید آنها را خودخواه و متکبر بار بیاورید هیچ لطفی در حقشان نکرده اید.
مقایسه کردن فرزندتان با دیگران تصویری منفی از خودشان به آنها می دهد.
پدر یا مادر بودن یک مسابقه نیست و لازم نیست به بقیه والدین نشان دهید که فرزندتان چقدر بهتر از بقیه است یا نگران باشید که بقیه بچه ها بهتر از بچه شما هستند. فقط باید با محبت آنها را تشویق کنید که خودشان را باور داشته باشند و کمکشان کنید که توانایی‌های خودشان را کشف کنند.
چطور از مقایسه کردن دست بکشیم؟
در حالیکه ما در تمام مدت عمرمان مورد مقایسه قرار گرفته ایم، این رفتار تبدیل به یک عادت شده است. در نتیجه تغییر آن بسیار دشوار است. راهکارهای زیر کمک می کند تا مقایسه کردن را متوقف کنیم
یک) نقاط قوت او را تحسین کنید
هرگاه کودک شما عملکرد مثبتی داشت و کارهای خود را به درستی انجام داد، او را تشویق کنید.
دو) او را فقط با خودش مقایسه کنید
هر فردی اجازه دارد خودش را فقط با خودش مقایسه کند. این بدین معنی ست که اگر خواستید عملکرد تحصیلی، ورزشی، هنری و یا مهارتهای کودک را ارزیابی کنید توانایی های او را با توانایی های خود کودک در گذشته مقایسه کنید.
مثلا وقتی که کودک از مدرسه بر می گردد و به شما می گوید که در درس ریاضی نمره 18 گرفته شما می توانید دو عکس العمل نشان دهید
عکس العمل غلط: 18 شدی؟ علی (شاگرد اول کلاس) چند شد؟
عکس العمل صحیح: 18 شدی؟ آفرین! نسبت به آزمون قبل یک نمره بیشتر شدی
اگر کودک نمره بهتری نسبت به قبل خود کسب نکرده تلاش او برای آزمون را تحسین کنید. اما مقایسه نکنید.این کار باعث ایجاد اعتماد به نفس در او می شود.
گاهی فرزندان بعد از شنیدن این جملات خودشان دست به مقایسه می زنند. مثلا
فرزند: آره من 18 شدم ولی علی 20 شد. من نتونستم 20 بگیرم
عکس العمل درست والدین در این شرایط این است: کار خود را در آن لحظه رها کنید و کنار کودک بروید و به چشم های او نگاه کنید و با لحنی آرام و مهربان نامش را صدا بزنید و بگویید: شایان! من ازت می خوام که دیگه خودت رو با هیچ کس مقایسه نکنی! تو فقط اجازه داری عملکرد خودت رو با عملکرد قبلی ات مقایسه کنی
سه) از کودک حمایت کنید
در بین صحبت های خود با فرزندتان، از او بپرسید که آیا به کمک نیاز دارد تا از او حمایت کنید؟ به او اطمینان دهید که شما به عنوان والدین در انجام کارها او را حمایت خواهید کرد
چهار) انتظارات واقع بینانه داشته باشید
اگر دخترتان استعداد نویسندگی دارد و می خواهد نویسنده شود، او را مجبور نکنید بخاطر اینکه بیشتر اقوام شما مهندس هستند، این رشته را انتخاب کند. او ممکن است باهوش اما فاقد استعداد و علاقه ریاضی باشد
پنج) او را بدون قید و شرط دوست بدارید
اگر فرزند شما نتوانست نمره خوبی کسب کند، به او این احساس را ندهیدکه شما را ناامید یا شرمنده کرده است. همیشه از فرزند خود حمایت کنید. با او گفتگو کنید و او را به تمرین بیشتر تشویق کنید. همیشه از تلاش های او قدردانی کنید. به او بگویید که او را همین طوری که هست، دوست دارید
شش) الگو سازی کنید
اگر در نزدیکان خود فردی با ویژگی های مثبت هست که دوست دارید فرزندتان صفات او را داشته باشد، می توانید اینگونه عمل کنید. در حالی که فرزندتان صدای شما را می شنود، همسرتان را مخاطب قرار دهید و درباره ویژگی های مثبت آن شخص صحبت کنید. معمولا بچه ها در این موارد شروع به تقلید آن ویژگی های مثبت می کنند
هفت) به او گوش دهید
اگر فرزندتان شکایت دارد که “شما همیشه طرف دیگری هستید” یا “همیشه از پسرعمو حمایت می کنید نه من”، پس به احساسات او توجه کنید، شاید اعمال شما – کلامی یا غیرکلامی این احساسات را درون او ایجاد کرده است! در این مورد بیشتر دقت کنید
به خاطر داشته باشید، نه شما می توانید یک مادر/پدر کامل باشید و نه فرزندتان می توانید یک پسر/دختر کامل در تمام زمینه های دانشگاهی، ورزشی یا اجتماعی باشد. همه انسانها باید با چالش های مختلفی روبرو شوند. اگر عمیق فکر کنید، دو فرزند شما در مجموعه توانایی ها و مهارت هایشان متفاوت هستند. فقط به خاطر آنچه که هستند به فرزندان خود افتخار کنید و عشق خود را به آنها هدیه دهید. همانطور که ابتدای یادداشت گفتیم، مقایسه دزد شادی ست. بنابراین لذت کودکی فرزند خود را سرقت نکنید. به او فضایی برای رشد دهید
شما چطور؟ آیا والدینتان در کودکی شما را با کودکان دیگر مقایسه می‌کرده‌اند؟ اگر اینطور است، فکر می‌کنید این مقایسه‌ها چه تاثیری بر شخصیت شما داشته است؟
برگرفته از:
روان نیک و نمناک با کمی اضافات