داشتن اضافه وزن در میانسالی با خطر بیشتر دچار شدن به بیماری آلزایمر یا زوال عقل ارتباط دارد و یک بررسی جدید نشان می‌دهد که تغییرات مغزی در افراد چاق شبیه تغییرات مغزی در مبتلایان به آلزایمر است.
به گزارش هاژه به نقل از ان‌بی‌سی نیوز، دانشمندان در دانشگاه مک‌گیل در مونترال کانادا اسکن‌های مغزی بیش از ۱۳۰۰۰ نفر را در نخستین پژوهش درباره مقایسه مستقیم الگوهای تحلیل رفتن مغز در افراد چاق و بیماران آلزایمر تجزیه و تحلیل کردند.
بر اساس گزارش منتشر شده از این بررسی در «ژورنال بیماری آلزایمر» این اسکن‌ها نازک شدن مشابه مغز را در مناطق مربوط به یادگیری، حافظه و قضاوت در هر دو گروه افراد نشان دادند.
بررسی‌های پیشین نشان داده‌اند که چاقی می‌تواند باعث تغییراتی در بدن شود که با افزایش خطر بیماری آلزایمر مربوط هستند، از جمله آسیب به رگ‌های خونی مغز و تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی. این پژوهش جدید یک قدم به جلو برمی‌دارد.
فیلیپ موریس، نویسنده اول مقاله بررسی که پژوهش پسادکتری در نوروساینس (علوم اعصاب) در دانشگاه مک‌گیل است، گفت:«ما نشان دادیم که شباهتی میان مغزهای افراد چاق و افراد مبتلا به آلزایمر وجود دارد. در هر دو گروه افراد ضخامت قشر مغزی کاهش پیدا می‌کند.»
قشر مغزی که در انسان‌ها مسئول کارکردهای عالی مغز مانند سخن گفتن، ادراک، حافظه درازمدت و قضاوت است، لایه بیرونی مغز را تشکیل می‌دهد.
به گفته موریس، نازک شدن این منطقه مغز ممکن است بیانگر کاهش سلول‌های مغزی باشد.
به نظر پژوهشگران دانشگاه مک‌گیل افراد چاق (شاخص توده بدنی یا BMI ۳۰ و بالاتر) و شاید افرادی که اضافه وزن دارند (BMI در حد ۲۵ تا ۲۹/۹) اگر بتوانند به وزن سالم نزدیک‌تر شوند، ممکن است سرعت زوال توانایی‌های شناختی‌شان را کاهش دهند.
چرا چاقی بر مغز اثر می‌گذارد؟
علت این رابطه چاقی و مغز هنوز کاملا روشن نیست. سایر بیماری‌هایی که اثرات بدی ربر مغز می‌گذارند مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت نوع ۲- نیز با چاقی مربوط هستند.
موریس و همکارانش برای انداختن نگاهی نزدیک‌تر به اثر چاقی بر مغز اسکن‌های مغزی ۳۴۱ بیمار آلزایمر و ۳۴۱ بیمار چاق را با BMI در حد ۳۰ و بالاتر در کنار اسکن‌های ۶۸۲ فرد سالم قرار دادند.
آزمایش‌های شناختی انجام‌شده بوسیله افراد چاق در این بررسی هیچ نقصان ذهنی آشکاری را نشان نداده بود، اما به گفته موریس، ممکن است تغییرات ظریف شناختی مربوط به نازک شدن این نواحی مشاهده در اسکن‌های مغزی با این نوع آزمایش‌های مورد استفاده برای ارزیابی وضعیت ذهنی شناسایی نشوند.
کارشناسان می‌گویند این بررسی برای نخستین بار نشان داده است که نواحی مشابهی در مغز در افراد چاق و افراد مبتلا به آلزایمر احتمالا به خاطر یک روند تحلیل‌برنده عصبی اندازه کوچکتری پیدا می‌کنند.
گرچه این اسکن‌ها نمی‌توانند ثابت کنند که چاقی علت نازک شدن این مناطق مغز هستند، اما معقول به نظر می‌رسد که کنترل کردن وزن بدن راهی برای کاهش این خطرات باشد.
بررسی‌ها در موش‌های آزمایشگاهی دارای زمینه ژنتیکی دچار شدن به آلزایمر نشان داده‌اند که دادن رژیم‌های غذایی غنی از کربوهیدرات مشابه رژیم غذایی غربی که باعث افزایش وزن بدن این حیوانات می‌شود، سرعت نقصان توانایی‌های شناختی و تحلیل رفتن مغز را افزایش می‌دهد.
آیا کاهش وزن مشکل را حل می‌کند؟
یافته‌های این پژوهش همچنین این پرسش را مطرح می‌کند که آیا کاهش وزن می‌تواند باعث بازگشت این تغییرات مغزی شود یا نه. چاقی با بیماری‌های دیگری مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، کلسترول بالا و التهاب ارتباط دارد که همه آنها می‌توانند به اختلال رگ‌های خونی در مغز بینجامند و در مرگ سلول‌های مغزی دخیل باشند.
موریس می‌گوید گرچه افراد در این بررسی نشانه‌های زوال حافظه را نشان ندادند، اما ممکن است این پژوهش فقط مراحل اولیه ایجاد بیماری آلزایمر را نشان دهد.
یک محدودیت این پژوهش این است که در آن داده درباره رژیم غذایی این افراد به طور مستقیم گزارش نشده است، بنابراین می‌توان فرض کرد که نوع رژیم غذایی هم تاثیری بر اندام‌های گوناگون از جمله مغز داشته باشد.
گروهی از کارشناسان هم معتقدند که ممکن است نقطه غیرقابل‌بازگشتی وجود داشته باشد که پس از آن تغییر وزن نتواند این آسیب‌های مغزی را برطرف کند، یعنی همانطور که وقتی روند تحلیل رفتن استخوان‌ها به مرحله پوکی استخوان می‌رسد، دیگر امکان بازگشت به وضعیت سالم اولیه وجود ندارد.