ایران و ایالات متحده مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای را با میانجیگری اتحادیه اروپا در قطر آغاز کردند.
این مذاکرات که از روز گذشته (سه شنبه) آغاز شد، پس از به بن بست رسیدن مذاکرات قبلی در ماه مارس، امیدها را برای راه حل دیپلماتیک دوباره زنده کرده است.
علی باقری‌کنی، مذاکره کننده ارشد ایران در پرونده هسته‌ای در پی ورود به دوحه با مقام‌های قطری و انریکه مورا، مذاکره کننده ارشد هسته‌ای اتحادیه اروپا دیدار کرد. مورا رابط گفتگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکاست. قطر به عنوان میزبان جدید مذاکرات احیای برجام، از گفتگوی غیرمستقیم ایران و آمریکا استقبال کرده است.
وزارت خارجه قطر در توییتر از میزبانی دور تازه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در این هفته که تحت نظارت اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ برگزار می‌شود، استقبال کرد.
محل گفتگوها اعلام نشده است اما هیت ایرانی در هتل اینترکانتیننتال دوحه دیده شده‌اند.
هدف از این مذاکرات بازگرداندن توافق هسته‌ای سال 2015 ایران با قدرت‌های جهانی از جمله چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده است.
ایالات متحده در سال 2018 و در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طور یکجانبه از این توافق خارج شد و سپس تحریم های جامعی را علیه ایران اعمال کرد. ایران با پیشبرد و توسعه برنامه‌های هسته‌ای خود به این موضوع واکنش نشان داد. ایران برنامه‌های هسته‌ای خود را کاملا صلح‌آمیزآمیز می‌داند اما برخی از کشورها سعی در محدود کردن این برنامه‌‌ها داشته‌اند.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که پس از سال‌ها مذاکره پرزحمت در سال 2015 امضا شد، برنامه هسته‌ای ایران را در ازای لغو تحریم‌های چندجانبه ایالات متحده و برخی کشورهای اروپایی که در آن زمان وجود داشت، محدود کرد.
این توافق از طریق نظارت 24 ساعته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توسط دوربین‌های مداربسته تضمین می‌کند که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و در عین حال به ایران اجازه می‌دهد اورانیوم را تا 3.67 درصد غنی‌سازی کند.
- چرا مذاکرات در ماه مارس متوقف شد؟
مذاکرات برای احیای توافق ابتدا در آوریل 2021 بین ایران و گروه 1+4 (چین، روسیه، فرانسه، بریتانیا و آلمان) در وین آغاز شد. آمریکا به طور غیرمستقیم شرکت کرد زیرا ایران و آمریکا با هم دیگر روابط دیپلماتیک ندارند.
پس از چندین دور گفتگو که با وقفه هایی همراه بود، به نظر می رسید که مذاکره کنندگان در آستانه توافق هستند، اما هرگز محق نشد. از آن زمان، ایران و آمریکا در حال تبادل پیام بوده‌اند، اما نتوانسته‌اند به توافقی دست یابند.
اینکه آمریکا تا چه حد در رفع تحریم‌ها پیش خواهد رفت، اصلی‌ترین نقطه اختلاف بین این دو کشور بوده است. همچنین گویا خارج کردن نام سپاه پاسداران از لیست «تروریستی» خارجی آمریکا مسئله مورد مناقشه بوده است.
- چرا مذاکرات حالا دوباره شروع شد؟
ایران و آمریکا پس از سفر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران در اوایل هفته جاری، توافق کردند که به گفت وگوها ادامه دهند.
همه طرف‌ها علناً موافق هستند که توافق هسته‌ای احیا شده بهترین نتیجه است، زیرا تنش‌هایی را که به درگیری‌های مسلحانه می‌تواند سوق پیدا کند کاهش می‌دهد.
در صورت موفقیت آمیز بودن این توافق، می‌توانیم شاهد بازگشت تمام عیار نفت ایران به بازارهای بین المللی باشیم، نفتی که پس از حمله روسیه به اوکراین تقاضای فزاینده ای دارد.
چرا قطر؟
از آنجایی که قطر هم با ایران و هم با آمریکا روابط خوبی دارد به عنوان میزبان این مذاکرات انتخاب شده است.
دوحه به طور مداوم از احیای برجام حمایت می کند و از سال گذشته پیام هایی را بین تهران و واشنگتن مخابره کرده است.
شاید این مذاکرات به صورت فوری منجر به توافق نشود منتها می‌تواند گفتگوها را تسریع کند. اگر نتیجه مثبت باشد راه را برای بازگشت همه طرف‌های برجام به میز مذاکره در وین و نتیجه‌گیری نهایی نزدیک‌تر می‌کند.