هاژه-  طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت.

 

مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده است.

در یک نگاه کلی می توان گفت که مسکن مهر پروژه ای بود برای قشرهای کم درآمد ولی به مرور زمان این مهم کم رنگ شد و در دولت فعلی به عنوان طرحی ناکارآمد مطرح شد، البته باید گفت که این طرح به طرحی شکست خورده نام گذاری نشد و دلیل آن هم این موضوع است که ماهیت طرح قابل قبول بود ولی در عملیاتی کردن آن مشکلاتی چند پیش آمد.

شهر مهاباد به عنوان یکی از شهرهای میانه اندامی بود که پروژه مسکن مهر در آن در حال اجرا می باشد و بعد از چند سال با مشکلاتی متعدد از جمله: معارض برای برخی زمینهایی که طرح در آن اجرا گرفته تا زیر ساخت، اختلاس، بالا رفتن هزینه ها و... گریبانگیر بوده است.

طی روزهای گذشته جلسه ای در سالن اجلاس فرمانداری مهاباد با حضور مسئولان مربوطه و مدیرعامل شرکت های تعاونی برگزار گردید و مشکلات و مسائل مربوط به پروژه مسکن مهر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

بی اعتمادی

یکی از بزرگترین مشکلات سد راه پیشرفت پروژه مسکن مهر عدم اعتماد اعضایی است که در این پروژه سهیم هستند، طوریکه در 2 سال گذشته مشکلاتی از قبیل عدم اعتماد به مدیر عامل ها، کیفیت، تاخیر در تحویل واحدها، افزایش قیمت تمام شده از عمده ترین مشکلاتی است که باعث کم رنگ شدن اعتماد بین اعضا و تعاونی ها شده است.

از سویی اعضا، بدلیل تاخیر در تحویل و در نتیجه آن متضرر شدن بدلیل رکود مسکن بخصوص مسکن مهر باعث ایجاد حس پشیمانی در بین اعضا گردیده است، طوریکه اعضا با مقایسه میزان پرداختی خود در اولین قسط با قیمت زمین و ملک در آن زمان و محاسبه مدت زمان تاخیری این پروژه را نه تنها به سود خود نمی بینند چه بسا آن را معامله ی ناکارآمد توصیف می کنند، همین امر باعث شده اعضای فعال منفعل شود و اعضای دیگر که در مراحل اولیه پرداختی ها قرار دارند بدلیل عدم ریسک پذیری از پرداخت وجوه دیگر سر باز زنند.

از سویی دیگر تاخیر در تحویل واحدها نیز خود به نوعی بی اعتمادی منجر گردیده و توانسته در ایجاد حس بی اعتمادی در بین اعضا و تعاونی ها دخیل باشد.

زیر ساختها

زیرساختها و عدم استانداردهای کافی پروژه های مسکن مهر از عمده ترین مشکلات مسکن مهر است و مهاباد نیز از این قاعده مستثنی نیست، متراژ پایین منازل و بالا بودن فضای مصرفی و در نتیجه آن بالا رفتن هزینه ها، همچنین مساکنی بدون ایجاد فضاهای آموزشی، ورزشی، بهداشتی، مخابراتی و حمل و نقل، پروژه مسکن مهر را از پروژه ای ملی و مفید برای اقشار کم درآمد جامعه در شهر به پروژه ای ناکارآمد و دردسر ساز با سیمایی نه شهری نه روستایی تبدیل نماید.

اختلاف قیمت

در جلسه ستاد مسکن شهرستان مهاباد یکی از مواردی که مورد انتقاد مسئولان شهرستان مهاباد بود اختلاف قیمت واحدهای تمام شده همسان بود، طوریکه رئیس مسکن و شهرسازی شهرستان مهاباد با مقایسه 2بلوک متعلق به دو تعاونی اظهار کرد: متاسفانه با مقایسه و بررسی ها مشخص شده که این دو بلوک با ویژگی و شرایط کاملا مشابه، اختلاف قیمتی چند میلیونی دارند و همین امر موجب برخی شکایات و گلایه و بی اعتمادی گردیده است.

از موارد دیگر در این زمینه می توان به اظهار نظر یکی از شرکت تعاونی ها اشاره کرد که مدعی شد: کارشناسان دادگستری با بررسی پرونده ها نرخ آن را قابل قبول دانسته ولی از سوی معاون فرمانداری شهرستان چندان مورد قبول واقع نشد و خواستار تعامل و همراهی و تعیین نرخ منطقی شد.

برخورد سلیقه ای

نماینده تعاونی های مسکن مهر مهاباد در جلسه ای که مسئولان مسکن و شهرسازی، فرمانداری و اداره تعاون در آن حضور داشتند به کار شکنی و برخورد سلیقه ای برخی مسئولان در استان اشاره کردو گفت: برای تایید یک مجوز و یا یک نامه ماهها باید در انتظار باشند درحالیکه برای شهرهای دیگر این نوع نامه نگاریها چند روزه و یا در طول چند هفته  طول می کشد.

از سویی دیگر برخی تعاونی ها هم به عملکرد بانکها معترض بودند و مدعی بودند: علی رغم نامه ابلاغ شده از سوی مرکز و تاییدیه پیشرفت فیزیکی، بانکها از ارائه تسهیلات بانکی سر باز می زنند و یا در مواردی دیگر که در شهرهای دیگر وجود خارجی نداشته بانک ها در مهاباد بخش اعظمی از پولهایی که باید به عنوان تسهیلات در اختیار آنها قرار بگیرد را بلوکه کرده اند.

بالا رفتن قیمت تمام شده

یکی از مواردی که همواره باعث اختلاف و بی اعتمادی بین اعضا و شرکت تعاونی ها شده است؛ بالا رفتن هزینه هایی تمام شده واحدهای آپارتمانی مسکن مهر است به گونه‌ ای که:

1.   هزینه های آماده سازی زمین در مهاباد به دلیل شرایط جغرافیایی و توپوگرافی یکی از عوامل افزایش قیمت تمام شده این واحدها است  که در زمان تحویل به آن اضافه گردیده، این مهم درحالیست که در قرارداد منعقد گردیده در اوایل کار مقرر گردیده که هزینه های آماده سازی برعهده خود تعاونی باشد و در ازای آن بهترین زمینهای شهر را در مقایسه با شهرهای دیگر در اختیار آنها قرار داده اند.

2.  قطع شدن یارانه های دولتی همانند یارانه انشعابات آب و امتیازهای برق و افزایش قیمت آنها که قطعا در قیمت تمام شده واحدهای آپارتمانی مسکن مهر تاثیر گذار است.

3. تامین برخی زیر ساختها از جمله لوله گذاری خطوط گاز است که هزینه ای چند صد میلیونی دربر دارد و در پایان در قیمت تمام شده واحدها محاسبه می گردد. گرچه اختلافاتی در تفسیر قانون دیده می شود، طوریکه شرکت ملی گاز هزینه لوله گذاری داخل محوطه را برعهده تعاونی ها می داند و تعاونی ها و شهرداری در صدد هستند که به گونه ای این موضوع را حل کنند که هزینه های لوله گذاری به عهده تعاونی ها نباشد و هزینه ها را کاهش دهند.

4.  تاخیردر اتمام پروژه، تعطیلی و به تبع آن افزایش قیمتها از دیگر دلایلی است که موجب گران شدن برخی مصالح شده که در پایان محاسبه گردیده و تنها متضرر این قضیه اعضای آن هستند که از سویی باید هزینه آن را بپردازند و از سویی کسانیکه رویای خانه دار شدن را داشتند اندوخته های رهنی خود را در مسکن مهر صرف نمودند و با تاخیری 3 ساله هزینه های اجاره مسکن، افت ارزش پول در مقابل ارز جهانی و بالا رفتن قیمت تمام شده همه بر عهده اقشار ضعیفی هستند که رویای خانه دار شدن را دارند.

5. مالیات: همواره یکی از مواردی که شرکت تعاونی ها از آن به عنوان بالا رفتن قیمت تمام شده یاد می کنند مالیات است که در ابتدای آن از مالیات معاف بودند و در حال حاضر مشمول پرداخت مالیاتی شدند که اعضا باید آن را بپردازند.

در همین رابطه کردستانی شهردار مهاباد نیز در جلسه ستاد مسکن ضمن انتقاد از وضعیت مسکن مهر در مهاباد اظهار کرد: دولت تنها چند ماه برای پایان و تعیین تکلیف مسکن مهر زمان تعیین کرده است از سال آینده پرونده مسکن مهر بسته خواهد شد٬ بدین ترتیب هزینه هایی که باید به شهرداری پرداخت شود چند برابر می گردد.

وی در ادامه افزود: از سال ۹۶ واحدهای آپارتمانی مسکن مهر طبق قانون شهرداری واحدهای آپارتمانی عادی محسوب می شوند لذا باید همانند منازل مسکونی عادی هزینه‌های تفکیک تخلفات ماده صد و غیره را بپردازند.

کردستانی در ادامه از مسئولان شهرستان تعاونی‌ها اعضای مسکن مهر درخواست کرد هر چه در توان دارند بکار گیرند که در چند ماه آینده مابقی واحدهای مسکن مهر را اتمام و تحویل اعضا نمایند تا مشمول هزینه های اضافه نشوند.

نظام مهندسی

عدم کیفیت و نظارت بازرسان و ناظران و همچنین درخواست تمدید قرارداد برای نظارت از مواردی است که بشدت مورد اعتراض و انتقاد بسیاری از مسئولان و حتی تعاونی ها در جلسه قرار گرفت و بارها در گزارشات متعدد شهرهای دیگر و حتی ادعای اعضا این انتقاد بر آنها وارد بوده که کیفیت واحدهای آپارتمانی مسکن مهر در سطح پایینی بوده که مسئولیت اصلی آن برعهده بازرسان و ناظران و نظام مهندسی بوده است.

شجاعی معاون فرماندار شهرستان مهاباد در جلسه فرمانداری با اشاره به احتمال تبانی بین برخی مدیر عامل ها با ناظران هرچند بصورت بسیار محدود اظهار کرد: اولین مسئولیت متوجه بازرسان و نظام مهندسی خواهد بود که مدافع حقوق مردم باشند، لذا باید نظام مهندسی باید در راستای صیانت از رسالت حرفه ای خود و دفاع از حقوق مردم با حساسیت بیشتری بر ساخت این واحدهای آپارتمانی نظارت داشته باشند.

از سویی دیگر انتقاد دیگری که نماینده شرکت تعاونی ها بر نظام مهندسی مطرح نمود درخواست تمدید قرارداد مهندسان ناظر و یا ادعای وجوه کلان برای امضای تایید پیشرفت فیزیکی می باشد که توسط رئیس نظام مهندسی نیز غیر قانونی اعلام شد.

موضوع قراردادهای منعقد گردیده با ناظران بمدت یک سال و نیم بوده و این درحالی است که بسیاری از آنها در حال تعطیلی بوده اند و در حال حاضر نیز ناظران از نظارت و یا امضای هر گونه تاییدیه خودداری می کنند و همین امر نیز تعاونی ها را با مشکل مواجه کرده است.

از دیگر موارد مطرح شده در جلسه عدم نظارت کافی مهندسین ناظر بر پروژه ها بود که بعضا صدای برخی تعاونی ها را هم درآورد.

مدیرعامل های شرکتهای تعاونی مدعی بودند که در مواردی بارها با مهندسین ناظر برای نظارت تماس گرفته اند ولی نظارتی صورت نگرفته است.

معارض

یکی از مشکلاتی که در گامهای نخستین پروژه های مسکن مهر گریبانگیر پروژه مسکن مهر سیدآباد شده بود، وجود معارض برای برخی زمینها در این منطقه بود که بیش از 2 سال فعالیت عمرانی شرکت تعاونی ها را با مشکل مواجه کرد و اکنون نیز بازخوردهای منفی آن گریبانگیر اتمام پروژه شده است. بصورت خلاصه می توان گفت این مهم باعث بروز دو مشکل عمده گردیده است:

1.  ایجاد حس بی اعتمادی اعضا به مسکن مهر و مدیرعامل و شرکت تعاونی ها

2.  تاخیر در اتمام پروژه و بالا رفتن قیمت تمام شده

3.  کاهش ارزش ملک در مسکن مهر سیدآباد

در همین رابطه نیز سوران کریمی رئیس اداره مسکن و شهرسازی مهاباد در پاسخ به سوال خبرنگار هاژە در رابطه با مشکل معارض مسکن مهر سید آباد گفت: مشکلات معارض مساکن مهر سید آباد به طور کامل حل گردیده و مالکیت شش دانگ زمین‌ها تحت مالکیت دولت است و تمام تعاونی ها مشغول فعالیت هستند و شرکت تعاونی ها می‌توانند از تمام تسهیلات برای ادامه فعالیت های عمرانی خود استفاده کنند.

اختلاس

برخی اعضای تعاونی ها در گفتگو با هاژه همواره از حس بی اعتمادی ناشی از اختلاس برخی از مدیر عاملان ابراز ناامیدی کرده و تعیین مدیر عامل جدید و پیشرفت فیزیکی پروژه نیز نتوانسته در رفع آن موثر واقع شود.

به گفته برخی مسئولان حاضر در جلسه ستاد مسکن و اظهارات برخی از اعضای شرکت تعاونی ها، برخی از مدیر عاملان با استفاده از اختلاس و ترک کشور و همچنین استفاده از حسابهای شخصی برای واریز پرداخت اعضا از دیگر مواردی است که همواره باعث بروز چنین مشکلاتی بوده است.

معاون فرماندار شهرستان مهاباد نیز ضمن انتقاد از عملکرد برخی مدیرعاملان شرکت تعاونی ها خواستار جدیت در مبارزه با این پدیده و بدست آوردن حس اعتماد اعضا بود.

وضعیت هیئت مدیره

از موارد مطرح شده منتقدان طرح مسکن مهر وضعیت هیئت مدیره آن است، طوریکه در میان اعضای هیئت مدیره سعی نشده است از افراد متخصص استفاده شود و چینشی بدون درنظر گرفتن تخصص صورت گرفته است، شهر مهاباد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در یکی از مواردی که تاکنون مورد بحث و مناقشه است تعیین هیئت مدیره یکی از تعاونی ها بیش از یک سال است که تعیین تکلیف نشده است!

کریمی رئیس اداره مسکن و شهرسازی شهرستان مهاباد نیز در همین رابطه اظهار کرد: متاسفانه برخی مشکلات در حوزه شهرستان وجود دارد و قبل از اینکه برخوردهای سلیقه ای اشخاص و برخی نهادها و بانک ها استان مورد انتقاد قرار گیرد باید در رفع و ریشه کن کردن مشکلات در شهرستان گام برداریم و مشکلات را حل و فصل کنیم.