هاژه ـ رودخانه مهاباد از جمله عوامل اصلی توسعه منطقه‌ی وسیعی بوده، که بر روی آن جاری گشته و از دیرباز نقشی حیاتی در بسط و توسعه رونق کشاورزی و شهرنشینی در این منطقه داشته است و سدی که بر روی آن زده شده اکنون تامین آب 12 هزار هکتار از اراضی کشاورزی و آب شرب 148 هزار نفر را عهده دار است و از سویی دیگر نقش بسزایی در احیای دریاچه ارومیه و بسط صنعت در این منطقه دارد.

در سالهای گذشته با توجه به سیلاب ها و دبی خروجی آن همواره این رودخانه بصورت طبیعی مسیر انتقال آب خود را به وجود آورده است. وقتی که پای صحبت سالخوردگانی می نشینیم از خاطراتی سخن می گویند که گویا عرض این رودخانه در مرکز شهر از ساختمان آموزش و پرورش تا ساختمان هلال احمر فعلی بوده و در آنجا به شنا پرداخته اند و به همین دلایل و مشخصات بوده که ظرفیت انتقال آب در این مسیر با حجم بالا و با سرعت بالا نیز بدون مشکل خاصی صورت گرفته است. اما با بسط شهرنشینی و ایجاد پل آموزش و پرورش و ساختمان سازی و احداث خیابان گلوگاه این رودخانه تنگتر شده و ظرفیت دبی آن نیز در ادامه این روند به 360 متر مکعب بر ثانیه کاهش یافت و همزمان در مطالعات پایه نیز این میزان به عنوان میزان پایه مشخص گردیده است. خشکسالی های پی در پی چند ساله و عدم استعلام از امور آب (اظهارات رئیس امور آب در شورای حفاظت از منابع آب) و سایر ارگان ها و ادارات باعث محاسبات مهندسی ضعیفی در زمینه ظرفیت و حجم واقعی این رودخانه گردیده که در طرح مطالعات با توجه به دوره سیلاب 25 ساله میزان 360 متر مکعب بر ثانیه در نظر گرفته شده بود.

احداث پل قانع و پل توحید و پل شهرک و همچنین ایجاد خیابان و تعریض فضای سبز و ایجاد پارک و فضاهای انسان ساخت در حاشیه و حریم رودخانه گلوگاههای آن را دوباره تنگتر از میزان تعیین شده کرده به گونه ای که این نعمت را به چالشی برای شهر تبدیل کرده است. اگرچه تغییر قانون مالکیت حریم رودخانه در سال 1347 به قانون اختیار حریم در سال1361 دست بسیاری از زمین خواران را برای تصرف بستر بازنموده است و از سویی فعالیت های عمرانی شتابزده در شهر بدون محاسبات مهندسی دقیق همیشه می تواند مشکل ساز باشد طوریکه نعمت بزرگ رودخانه که نقطه عطفی در رشد شهر و شهرنشینی در مهاباد بوده را به چالشی تبدیل کرده است.

 در حالی که رهاسازی اخیر یک سوم ظرفیت واقعی آن بوده، همین مقدار زیر ساختهای شهری را دچار مشکل کرد و شاهد نفوذ آب به برخی از اماکن و خیابان های سطح شهر و ایجاد مشکلات برای شهروندان بودیم. لذا لزوم مطالعات و اقدام به اصلاح و ساماندهی رودخانه امری اجتناب ناپذیر است در غیر اینصورت با ادامه بارش ها احتمالی در فصل بهار و سرریز احتمالی سد و باز شدن دریچه های سد برای خروج آب مازاد، با توجه به کاهش حریم و مسیر اصلی رودخانه با اقدامات بدون بررسی و آینده نگری چند سال اخیر مسئولین شهری از جمله افزایش پل ها و ساخت و ساز و خاک ریزی ها (پرکردن مسیر رودخانه) متاسفانه می تواند تبعات ناگواری برای شهر به همراه داشته باشد.

عکس: آزاد وطمانی