آﺑﯿﺎری از روزﮔﺎران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ روشﻫﺎی ﺳﺎده اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ. اﻣﺎ اﻣﺮوزه روشﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ روشﻫﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر درﺳﺖ و در ﺟﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺸﺎورزی ﮐﻤﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. در آﺑﯿﺎری ﺑﺎﯾﺪ از روشﻫﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﻢ در ﻣﺼﺮف آب ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﺷﻮد و ﻫﻢ از ﺷﺴﺘﻪﺷﺪن و ﺧﺴﺎرت زدن ﺑﻪ ﺧﺎک ﮐﺸﺎورزی ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺑﻪﻋﻤﻞ آﯾﺪ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺎ آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺸﺎورزان و ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻮاع روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری در ﮐﺸﺎورزی ﺑﺎﻋﺚ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﺪررﻓﺖ آب در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎبراﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎد ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻫﺪر روی اﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ، اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﮐﺎوشﻫﺎی راﯾﺎﻧﻪای در ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﻣﻘﺪﻣﻪ انواع روشهای نوین آبیاری
در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان از ﯾﮏﺳﻮ ﺑﯿﺶ از 80 درﺻﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺤﺼﺎل در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی ﺑﻪﻣﺼﺮف ﻣﯽرﺳﺪ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺰان راﻧﺪﻣﺎن و ﺑﺎزدﻫﯽ آب ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮده و ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﻮم آن ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻧﻬﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪه و ﻣﺎﺑﻘﯽ ﺑﻪدﻟﯿﻞ روشﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ آﺑﯿﺎری ﺑﻪﻫﺪر ﻣﯽرود. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، ﮐﻤﺒﻮد آب و آﻟﻮدﮔﯽ ذﺧﺎﯾﺮ آﺑﯽ اﻧﺘﻘﺎل آب ﮐﺸﺎورزی ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﮐﺎراﯾﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺼﺮف آب در ﮐﺸﺎورزی ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮏ ﺑﺤﺮان ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪی ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ و ﻣﺘﻮﻟﯿﺎن را در ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻠﯽ ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ. ﻫﻢ-ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای آب و اﻓﺰاﯾﺶ دورهﻫﺎی ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ و ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ، ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب را ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺟﺪی ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ . در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻘﻼﻧﯽ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار و ﺑﻪوﯾﮋه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﮐﺸﺎورزی ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮔﺮدد و ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻤﺒﻮد آب ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﺟﻬﺎن در ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ (ﺣﯿﺪری ﺳﺎرﺑﺎﻧﯽ،.1392) ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص اﻗﻠﯿﻤﯽ ﮐﺸﻮر و ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﻮدن اﻣﮑﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﯾﺪ آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی و ﺿﺮورت اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزی از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﺤﺪود، اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎرآﯾﯽ ﻣﺼﺮف آب ﮐﺸﺎورزی از ﺿﺮورﯾﺎت ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی اﺳﺖ(ﺧﯿﺮاﺑﯽ و ﻫﻤﮑﺎران، .1374) ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺗﺎﻻب ﻫﺎ و درﯾﺎﭼﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﮐﺸﻮر، ﺑﺤﺮان ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﭘﺪﯾﺪه ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر را ﺑﺎ ﺑﺤﺮان آﺑﯽ روﺑﺮو ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻣﻮرد آبﻫﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﻤﯽ از آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﺸﻮر از ﭼﺎهﻫﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. در واﻗﻊ ﺣﻔﺮ ﭼﺎهﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﺠﺎز اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺰان اﺳﺘﻔﺎدهای ﮐﻪ از ﭼﺎﻫﺎی ﻣﺠﺎز اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ 100 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ از ذﺧﺎﯾﺮ اﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺳﻔﺮهﻫﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ . روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﭼﺎهﻫﺎ و ﺗﺨﻠﯿﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ﺑﺮداﺷﺖ آب رو ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﯿﺰ در ﭘﯽ 10 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯿﺰان روان آب رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ 46 درﺻﺪ در ﮐﻞ ﮐﺸﻮر رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و در ﻫﻔﺖ ﻣﺎﻫﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل آﺑﯽ 53 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل ﺟﺎری ﺑﻪ 25 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ(ﭼﯿﺖ ﭼﯿﺎن، .1393) ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺎ آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺸﺎورزان و ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻮاع روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری در ﮐﺸﺎورزی ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎد ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻫﺪرروی اﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ، اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در روشهای نوین آبیاری
رﺣﺎﻣﺎن و ﻫﻤﮑﺎران (2004)ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎی آﺑﯿﺎری، ذﺧﯿﺮه ﻗﺎﺑﻞ اﺗﮑﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﮐﺸﺎورزان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮔﺮدد، اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎت ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی، ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮ و ﻧﯿﺰ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽﮔﺮدد. ذﺧﯿﺮه آﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آب زراﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﻬﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ (ﻣﺴﻄﺢﺳﺎزی ﺑﻬﺘﺮ اراﺿﯽ، آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر) و ﺑﻬﺒﻮد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ آب زراﻋﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻓﻦآوریﻫﺎی ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. ﮐﯿﺠﻦ و ﻫﻤﮑﺎران (2003)، ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺻﻞ در آﺑﯿﺎری اﻧﺘﻘﺎل آب از ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺎﺷﺪ. در ﻣﺤﯿﻂ ﻏﯿﺮﻣﻄﻤﺌﻦ ﮐﺸﺎورزان روی ﺑﺬر و آﻣﺎدهﺳﺎزی زﻣﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﻬﺮه وری آب ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ، اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از آب ﺟﺰء ﺟﺪاﺋﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آب در ﺑﺴﯿﺎری از ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد آب ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل، ﺑﺮای ﮐﺸﺎورزان ﻣﺼﺮ و ﺷﻤﺎل ﭼﯿﻦ، ﻗﺮار دادن ﭘﻤﭗﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ در ﻧﻬﺮﻫﺎی زﻫﮑﺸﯽ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از آب اﻣﺮ ﻋﺎدی اﺳﺖ و ﻣﺆﺳﺴﺎت آﺑﯿﺎری از اﯾﻦ راﻫﺒﺮد ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮﮐﯿﺐ آب زﻫﮑﺸﯽ ﺑﺎ آب ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺳﺘﯿﺮی (2000) راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻤﺒﻮد آب و در ﺣﯿﻦ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ارﻗﺎم ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﮐﻢآﺑﯽ و ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻠﻒﻫﺎی ﻫﺮز، ﮐﺎرﺑﺮد آﺑﯿﺎری ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ و ﺑﺮداﺷﺖ از آب ﺑﺎران و آبﻫﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﮐﻢآب ﻟﺰوم ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی روشﻫﺎی و ﻓﻨﻮن ﮐﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪه ﺗﻨﺶﻫﺎی رﻃﻮﺑﺘﯽ ﺿﺮوری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
روش ﭘﮋوﻫﺶ در زمینه روشهای نوین آبیاری
اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ، اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه‌اﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﮐﺎوشﻫﺎی راﯾﺎﻧﻪای و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد و ﺗﺨﺼﺼﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ، اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺟﻤﻊآوری ﺷﺪ. در ﺿﻤﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه، ﻣﺤﻘﻘﺎن، ﻣﻮﺳﺴﻪﻫﺎ، ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﺸﺎوره و ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺗﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺻﻮرت.
اﻧﻮاع روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی:
آﺑﯿﺎری از روزﮔﺎران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ روشﻫﺎی ﺳﺎده اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ. اﻣﺎ اﻣﺮوزه روشﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ روشﻫﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر درﺳﺖ و در ﺟﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺸﺎورزی ﮐﻤﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. در آﺑﯿﺎری ﺑﺎﯾﺪ از روشﻫﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﻢ در ﻣﺼﺮف آب ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﺷﻮد و ﻫﻢ از ﺷﺴﺘﻪﺷﺪن و ﺧﺴﺎرتزدن ﺑﻪ ﺧﺎک ﮐﺸﺎورزی ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺑﻪﻋﻤﻞ آﯾﺪ(ﺣﺠﺎزی و ﮔﺮﺟﯽ، .1386 ) آﺑﯿﺎری از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﻌﺎﺑﯿﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دارد اﻣﺎ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎی واﻗﻌﯽ ﮐﻠﻤﻪ، ﭘﺨﺶ آب روی زﻣﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﻔﻮذ در ﺧﺎک ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮔﯿﺎه و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻓﻘﻂ 15 درﺻﺪ از زﻣﯿﻦﻫﺎی ﮐﺸﺎورزی دﻧﯿﺎ ﺗﺤﺖ آﺑﯿﺎری ﻗﺮار دارﻧﺪ و 85 درﺻﺪ ﺑﻘﯿﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﯾﻢ و ﺑﺪون آﺑﯿﺎری ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﯿﻤﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزی و ﻏﺬای ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن از ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻦﻫﺎی آﺑﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻫﻤﯿﺖ و ﻧﻘﺶ آﺑﯿﺎری در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی اﺳﺖ(دﻫﻘﺎﻧﯽ ﺳﺎﻧﯿﭻ، .1386)
1-4روشﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ آﺑﯿﺎری ﺳﻄﺤﯽ (ﮐﺮﺗﯽ و ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ)؛
1-1- 4آﺑﯿﺎری ﮐﺮﺗﯽ
راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری در اﯾﺮان در اﯾﺮان، آﺑﯿﺎری ﮐﺮﺗﯽ اﺳﺖ . ﻋﻠﺖ آن ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ آﺑﯿﺎری در ﺑﯿﻦ ﮐﺸﺎورزان و ﻧﯿﺎز ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .در اﯾﻦ روش ﮐﺮتﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭼﻬﺎر ﮔﻮش ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. آﺑﯿﺎری ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﺮﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آب در آنﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. اﯾﻦ روش ﺑﺮای زﻣﯿﻦﻫﺎی ﺻﺎف و ﺑﺪون ﺷﯿﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺣﺒﻮﺑﺎت، ﯾﻮﻧﺠﻪ، ﺑﺮﻧﺞ، ﺑﺎغﻫﺎی ﻣﯿﻮه و ﺳﺒﺰی را آﺑﯿﺎری ﮐﺮد. از اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﺷﺴﺘﻦ ﺧﺎکﻫﺎی ﺷﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد(ﮐﺮﺑﺎﺳﯽ، .1386)
2-1-4ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ (ﮐﺮت ﺑﺮﻧﺞ)
آﺑﯿﺎری ﺑﻪ روش ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن آب ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ ﯾﺎ ﻣﺘﻨﺎوب وارد زﻣﯿﻦ ﺷﺪه و ﺧﺎک را ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻤﯽ ﻏﺮﻗﺎب ﻣﯽﺳﺎزد از روش آﺑﯿﺎری داﺋﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺒﺎع و ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ و ﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن وﻓﻖ دﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد . ﮔﯿﺎه ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﻄﻮح ﺻﺎف ﮐﺸﺖ ﻣﯽﺷﻮد. روش ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ در زﻣﯿﻦ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮی ﮐﻢ از ﮐﺎرآﯾﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل، ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻻﯾﻪ ای ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﯾﺮ در اﺛﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی زراﻋﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺒﺎع، در ﻃﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﻣﺘﻤﺎدی، ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﺤﺪود ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. در ﺻﻮرت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺨﻢ ﻻﯾﻪ زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ و ﯾﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﯾﮏ ﺳﻔﺮه زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدن ﺧﺎک، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻤﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد(ﺻﺪﯾﻘﯽ و ﻓﺮزﻧﺪ وﺣﯽ،.1390)
3-1-4 ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ (ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدن آب)
آﺑﯿﺎری ﺑﻪ روش ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ (ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺑﺎ آب و زﻫﮑﺸﯽ)ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع آﺑﯿﺎری ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺳﻄﺢ ﺧﺎک ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً از آب ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. از روش ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻏﺮﻗﺎب ﺷﺪن ﻣﻮﻗﺖ در دورهﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ آﺑﯿﺎری ﺑﺎﺷﻨﺪ . آﺑﯿﺎری در اﯾﻦ روش ﺑﺎ ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ از آب و ﺣﻔﻆ آن ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﺮدد. اﯾﻦ روش ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ ﮐﻢ و اراﺿﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. روش ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ ﺑﺮای آﺑﯿﺎریﻫﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده. در اﯾﻦ روش، آب ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﯿﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎک ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﮐﻨﺪ(ﺑﺎﻣﺮی و ﻫﻤﮑﺎران، .1386)
2-4 روشﻫﺎی ﻣﺪرن آﺑﯿﺎری ﺳﻄﺤﯽ (ﻧﻮاری و ﺷﯿﺎری)؛
1-2-4 آﺑﯿﺎری ﻧﻮاری
در اﯾﻦ روش ﻣﺰرﻋﻪ را ﻧﻮارﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﭘﻬﻨﺎی ﻧﻮارﻫﺎ 5 ﺗﺎ 15 ﻣﺘﺮ و درازای آن ﻫﺎ 75ﺗﺎ 300 ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. ﻧﻮارﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺮزﮐﺸﯽ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﻔﻮذ آب در زﻣﯿﻦ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮوی آب در داﺧﻞ ﻧﻮارﻫﺎ اﺳﺖ. از اﯾﻦ روش ﺑﯿﺸﺘﺮ در زﻣﯿﻦﻫﺎی ﮐﻢ ﺷﯿﺐ و ﺑﺮای ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪای، ﻏﻼت و ﺑﺎغﻫﺎی ﻣﯿﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد(ﮐﺮﺑﺎﺳﯽ، .1386)
2-2-4 آﺑﯿﺎری ﺷﯿﺎری (ﻧﺸﺘﯽ ﯾﺎ ﺟﻮی ﭘﺸﺘﻪای):
در اﯾﻦ روش آب را در ﺷﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ دو ردﯾﻒ ﮐﺸﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده‌اﻧﺪ وارد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺧﺎک،ﺷﯿﺎرﻫﺎی را روی ﺧﻂ ﺗﺮاز درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎی ﻣﺎﺳﻪای ﯾﺎ ﺧﺎکﻫﺎی ﺳﺒﮏ و ﻧﯿﺰ ﺧﺎکﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺗﺮکﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﻣﯽدارﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ردﯾﻔﯽ ﮐﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜﻞ ذرت و ﭘﻨﺒﻪ را آﺑﯿﺎری ﮐﺮد (Karami, 2009)
ﻋﯿﺐﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺑﻪ روش ﺳﻨﺘﯽ:
در آﺑﯿﺎری ﺳﻨﺘﯽ ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺗﻮان آب را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد، آب زﯾﺎدی ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﯽرود. در اﯾﻦ روش ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﮐﻪ آب از ﯾﮏ ﻃﺮف وارد و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد، ﺧﺎکﻫﺎی زراﻋﯽ ﺳﻄﺤﯽ را ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺮد. در آﺑﯿﺎری ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺘﺪا زﻣﯿﻦ را ﺻﺎف ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻫﺰﯾﻨﻪ زﯾﺎدی دارد. در آﺑﯿﺎری ﺳﻨﺘﯽ اﺑﺘﺪای زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻧﺘﻬﺎی آن آب ﻣﯽﺧﻮرد. دراﯾﻦ روش اﺗﻼف آب ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ(ﭘﻮرزﻧﺪ،.1382)
3-4 روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر (ﺑﺎراﻧﯽ، ﻗﻄﺮهای و ﻣﯿﮑﺮو)
ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ روشﻫﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آب را ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻟﻪ و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎری ﺑﯿﺶ از ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ در ﺳﻄﺢ ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش ﻫﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی اراﺿﯽ ﮐﺸﺎورزی، ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﻼن دوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ، ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮﺷﺪن ﮐﺎرﮐﺸﺎورزی ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه. ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ذاﺗﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﻈﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ و ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻮری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ-ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ در ﮐﺸﻮر ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺳﻄﺤﯽ ﺷﺪه. اﯾﻦ ﻧﻮع آﺑﯿﺎری ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎزدﻫﯽ در ﻣﺼﺮف آب را در ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ دارد. در اﯾﻦ روش ﭼﻮن آب در ﻃﻮل ﻣﺴﯿﺮ از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻫﻮا و ﺧﺎک ﻧﺪارد، اﺗﻼف آب ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ اﺳﺖ. ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ در آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮐﻤﺘﺮ از آﺑﯿﺎری ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻪ آب و ﻧﯿﺮوی ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ . آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ دو روش آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ و ﻗﻄﺮهای ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد. روش آﺑﯿﺎری ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮهای و ﺧﻄﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد(ﺻﺪﯾﻘﯽ و ﻓﺮزﻧﺪ وﺣﯽ، .(1390
1-3- 4 آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ
در اﯾﻦ روش آب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻤﭗ وارد ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آﺑﭙﺎش ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻗﻄﺮهﻫﺎی ﺑﺎران روی ﻣﺤﺼﻮل، ﭘﺎﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. وﺳﺎﯾﻞ ﻻزم ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻤﭗ، ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی آﺑﺮﺳﺎن، آﺑﭙﺎشﻫﺎ.
1-1-3-4آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ
در اﯾﻦ روش آب از ﻣﻨﺒﻊ (ﭼﺸﻤﻪ، ﭼﺎه، ﻗﻨﺎت، ﮐﺎﻧﺎل ﯾﺎ رودﺧﺎﻧﻪ) ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﻤﭗ وارد ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮد و از ﻃﺮﯾﻖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻪ آﺑﭙﺎشﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻄﺮهﻫﺎی رﯾﺰ ﺑﺮ روی ﻣﺰرﻋﻪ ﭘﺎﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. در روش آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﻟﻮﻟﻪای ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺘﺤﺮک، ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﭘﺎﯾﻪ آﺑﭙﺎش و آﺑﭙﺎشﻫﺎ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. از اﯾﻦ روش ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺮ ﺷﺎخ و ﺑﺮگ ﮐﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در آنﻫﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد؛ اﻣﺎ ﻋﯿﺐ ﻣﻬﻢ آن زﯾﺎد ﺑﻮدن ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻟﻮﻟﻪﮔﺬاری اﺳﺖ(ﮐﺮﻣﯽ و رﺿﺎﯾﯽﻣﻘﺪم،)
2-1-3-4آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﻗﺮﻗﺮهای گان
اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری زﻣﯿﻦ ﻫﻤﻮار و ﻧﺎﻫﻤﻮار و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮐﻮﺗﺎه و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﻗﺮﻗﺮه، ﺗﻮرﺑﯿﻦ، ﺟﻌﺒﻪ دﻧﺪه، ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ، آﺑﭙﺎش. دﺳﺘﮕﺎه آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﻗﺮﻗﺮه ای دارای ﯾﮏ ﻗﺮﻗﺮه ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﺎﺳﯽ ﻗﺮار دارد و ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ از ﺟﻨﺲ ﻧﯿﻤﻪ ﺳﺨﺖ ﮐﻪ در ﺣﺪود 300 ﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد دور اﯾﻦ ﻗﺮﻗﺮه ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد. در اﯾﻦ روش آﺑﭙﺎش آب را ﺑﻪ ﺻﻮرت داﯾﺮه ای و ﺑﻪ ﺷﻌﺎع 40 ﺗﺎ 50 ﻣﺘﺮ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ روش ﻣﻘﺪار آب ﻣﺼﺮﻓﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻗﺮﻗﺮه ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد. اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻗﺮﻗﺮه زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﻮد و آب ﮐﻤﺘﺮی ﭘﺎﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﻟﻮﻟﻪ آﻫﺴﺘﻪﺗﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد آب زﯾﺎدﺗﺮی ﺗﻮﺳﻂ آﺑﭙﺎش ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﮐﺮ در اﯾﻦ روش اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮔﺮان ﺑﻮدن ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده از آن دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪﻋﻤﻞ آﯾﺪ و از ﺗﻤﺎس آن ﺑﺎ اﺟﺴﺎم زﺑﺮ و ﺗﯿﺰ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد. ﻣﺪت زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮای ﯾﮏ دور ﭼﺮﺧﺶ آﺑﭙﺎش 2 ﺗﺎ 5 دﻗﯿﻘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﯾﮏ ﺗﻮری در ﻣﺴﯿﺮ ورود آب ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه از داﺧﻞ ﺷﺪن ﮐﺎه و ﮐﻠﺶ و ﮔﻞ وﻻی ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮرﺑﯿﻦ و آﺑﭙﺎش ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﺷﻮد(ﮐﺮﺑﺎﺳﯽ و ﻫﻤﮑﺎران، 1390)
3-1- 3-4آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﻏﻠﺘﺎن (وﯾﻞ ﻣﻮو)
اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﻣﺰارﻋﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻮار و ﻣﺴﻄﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ردﯾﻔﯽ در آنﻫﺎ ﮐﺸﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﺎراﯾﯽ زﯾﺎدی دارد. اﺟﺰای ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه دﺳﺘﮕﺎه آﺑﯿﺎری وﯾﻞ ﻣﻮو ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﻣﻮﺗﻮر و ﺷﺎﺳﯽ، ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﯽ و ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺧﺮﻃﻮﻣﯽ، ﭼﺮخ ﻫﺎ، آﺑﭙﺎش ﻫﺎ. ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﯽ در اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﺟﻨﺲ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم اﺳﺖ و 10ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻗﻄﺮ دارد ﮐﻪ از وﺳﻂ ﭼﺮخﻫﺎ ﻣﯽﮔﺬرد. اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻢ آب را آﺑﭙﺎش ﻫﺎ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﮐﺖ ﭼﺮخ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد .ﺣﺮﮐﺖ دﺳﺘﮕﺎه از ﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻨﺰﯾﻨﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻌﺒﻪ دﻧﺪه و زﻧﺠﯿﺮ ﺑﻪ ﭼﺮخﻫﺎی ﮐﻨﺎری ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭘﺎﮐﻮﺗﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻼت، ﻋﻠﻮﻓﻪ و ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ(ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ ﻧﯿﺎ، .1389)
4-1-3-4آﺑﯿﺎری دوار ﻣﺮﮐﺰی(ﺳﻨﺘﺮ ﭘﯿﻮت)
اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری اﻧﻮاع ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭘﺎ ﺑﻠﻨﺪ و ﭘﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. دﺳﺘﮕﺎه آﺑﯿﺎری دوار ﻣﺮﮐﺰی از ﻗﻄﻌﺎﺗﯽ ﭼﻮن ﻟﻮﻟﻪ ﻋﻤﻮدی، ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﯽ(اﻓﻘﯽ)، ﺗﺎﺑﻠﻮ ﮐﻨﺘﺮل، ﭘﺎﺷﻨﺪهﻫﺎ و ﭼﺮخﻫﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ روش ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﺧﺎکﻫﺎی ﺷﻨﯽ و زﻣﯿﻦﻫﺎی ﻫﻤﻮار و ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻫﻤﻮار ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻓﻮاﯾﺪ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
– ﺑﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎرﮔﺮ زﯾﺎدی ﻧﯿﺎز ﻧﺪارد.
– در ﻣﺼﺮف آب ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد.
– ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪ آب ﭘﺎشﻫﺎ از زﻣﯿﻦ زﯾﺎد اﺳﺖ، ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ذرت ﻣﯽﺗﻮان از اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. – ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺒﻮدن ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎی آبرﺳﺎﻧﯽ، ﻋﻤﻠﯿﺎت آﻣﺎده ﮐﺮدن زﻣﯿﻦ و ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﺎﺷﺖ، داﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ-ﺷﻮد(ﻫﺎﺷﻤﯽ ﻧﯿﺎ، .1389)
5-1- 3-4آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ ﺧﻄﯽ (ﻟﯿﻨﯿﺮ)
اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺒﯿﻪ آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ دوار ﻣﺮﮐﺰی اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ و زﻣﯿﻦ را ﭼﻬﺎر ﮔﻮش آﺑﯿﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ. زﻣﯿﻦﻫﺎی ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺴﻄﺢ و ﭼﻬﺎر ﮔﻮش را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ روش آﺑﯿﺎری ﮐﺮد. از ﻓﻮاﯾﺪ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎراﻧﯽ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ دارد و ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮرد و ﺑﻪ ﻃﻮر ﯾﮑﺴﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺰرﻋﻪ را آﺑﯿﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ.
2-3- 4 آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮهای
آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮهای ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از روﺷﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ آن آب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ از روزﻧﻪ ﯾﺎ وﺳﯿﻠﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﻄﺮه ﭼﮑﺎن از ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺎرج و ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﻄﺮاﺗﯽ در ﭘﺎی ﺑﻮﺗﻪ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﺷﺒﮑﻪای ﮐﻪ آب را در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻗﻄﺮه ﭼﮑﺎن و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ در روی زﻣﯿﻦ ﭘﺎﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. از ﻣﺸﺨﺼﺎت اﯾﻦ روش ﺗﺤﻮﯾﻞ آب ﺑﻪ ﮔﯿﺎه ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ در ﻣﻨﻄﻘﻪ رﯾﺸﻪﻫﺎ، در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ (در زﯾﺮ ﺧﺎک ) ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد-(ﻫﺎﺷﻤﯽ ﻧﯿﺎ، .1389 ) روش آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮهای ﺳﺎﻟﯿﺎن دراز در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و در ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﺮای آﺑﯿﺎری در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮده اﺳﺖ. در اﯾﺮان اﯾﻦ روش در دﻫﻪ ﭘﻨﺠﺎه اﺑﺪاع ﺷﺪ و ﺳﻄﻮح ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری ﺷﺪﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾﻦ روش ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ. ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی زﯾﺎد و ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎی ﻧﺴﺒﺘﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﯾﻦ روش و ﻧﻤﮏﻫﺎ و ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻌﻠﻖ در آب ﻫﺎی اﯾﺮان از ﻣﻌﺎﯾﺐ آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮهای ﺑﻮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﮐﻪ ﮐﺸﺎورزان ﮐﻤﺘﺮ از اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ روش آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮهای را ﻣﻄﺮود ﺑﺪاﻧﯿﻢ و در ﭘﯽ رﻓﻊ ﻣﻌﺎﯾﺐ آن ﺑﺎﺷﯿﻢ. آب آﺑﯿﺎری دارای ﻣﻘﺪاری ﻧﻤﮏ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﻣﺠﺮای ﻗﻄﺮه ﭼﮑﺎنﻫﺎ ﺷﻮد . ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖﻫﺎ ﻫﻢ اﯾﻦ ﻧﻤﮏﻫﺎ ﻫﻤﺮاه آب آﺑﯿﺎری وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ رﯾﺸﻪﻫﺎ ﺷﺪه و زﯾﺎن ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﯿﺎه وارد ﻣﯽﺳﺎزد. ﺑﺮای ﺷﺴﺖ و ﺷﻮی اﯾﻦ ﻧﻤﮏﻫﺎ ﺑﻪ دو روش ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در زﻣﺴﺘﺎن از آب رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﯾﺎ ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎی ﺳﻄﺤﯽ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﯾﺎ آب-ﻫﺎی اﺿﺎﻓﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮای ﺷﺴﺖ و ﺷﻮی ﻧﻤﮏﻫﺎی ﻓﻮق اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد(ﮐﺮﻣﯽ و رﺿﺎﯾﯽﻣﻘﺪم، .1384)
ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎب ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر
ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻓﻨﯽ در اﻧﺘﺨﺎب ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر اﻟﻒ- ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺎد ﺧﺼﻮﺻﺎً( در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ) .ب -ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺎک ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮدن اﯾﺠﺎد رواﻧﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ .ج-ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎّ ﺑﺎﻻی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﻄﺤﯽ در اراﺿﯽ ﻣﺴﻄﺢ .ر- ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ذاﺗﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻣﯽﮔﺮدد .ذﻣﺤﺪودﯾﺖ- ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺮژی ﻣﺼﺮﻓﯽ زﯾﺎد ﺧﺼﻮﺻﺎً در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﺑﯿﺎری ﺑﺎراﻧﯽ . و- ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف اﻧﺮژی در آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ازاء ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع و ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ در ﺛﺎﻧﯿﻪ آب ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد(ﮐﺎﻇﻤﯽ و ﺷﯿﺒﺎﻧﯽ، .1392)
ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺴﯿﺮ ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم در اﺟﺮای آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر
ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و اﻋﺘﺒﺎرات دوﻟﺖ از ﯾﮏ ﺳﻮ وﺣﺠﻢ ﻋﻈﯿﻢ ﭘﺮوژه ﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧﯽ در ﮐﺸﻮری در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﻮﻓﯿﻖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت را دﺳﺘﺨﻮش ﺗﺮدﯾﺪ و ﻋﺪم وﻗﻮع ﻧﻤﻮده اﺳﺖ . از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ اﻫﺪاف اﺟﺮای ﭘﺮوژه ﻫﺎی ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی آﺑﯿﺎری و زﻫﮑﺸﯽ در ﺟﻬﺖ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﺋﯽ در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﮐﺸﺎورزی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮﯾﻦ اﻫﺮمﻫﺎی ﺧﻮدﮐﻔﺎﺋﯽ از ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋهای در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺪادادی آب و ﺧﺎک ﺑﺮﺧﻮدار و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺒﻮد اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﮔﺎم ﺑﺰرﮔﯽ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺛﺮوت ﻣﻠﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺿﺮورت ﻫﻤﯿﺎری ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺎﮐﺘﻮر اﺻﻠﯽ ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد . ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی دوﻟﺘﯽ در ﭘﺮوژه ﻫﺎی ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺣﮑﺎﯾﺖ از وﺟﻮد ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺘﻌﺪد دارد از ﺟﻤﻠﻪ
1-ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ زﻣﯿﻦ و ﺣﻘﺎﺑﻪ
2-ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﮐﺸﺎورزی
3-هزینه ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ
4-ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺸﺎورزان ﺑﻪ ﻃﺮحﻫﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی اﺟﺮاﺋﯽ
5-ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺳﻨﮕﯿﻦ و دﺳﺖ و ﭘﺎﮔﯿﺮ اداری
6-ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری اوﻟﯿﻪ
7-ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﺘﺨﺼﺺ
8-زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ
9-ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻃﺮاﺣﯽ(ﺧﻮﺷﺎب و ﻧﻤﺎزی، .1385)
ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی
ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ زﻣﯿﻦﻫﺎی ﮐﺸﺎورزی ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺪه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری در ﺟﻬﺎن در 4 دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ اﯾﻦ زﻣﯿﻦﻫﺎ در ﺳﺎل-ﻫﺎی 2009 -1970 ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ از رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ 1/4 درﺻﺪی ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ 2/1 و 1/8 درﺻﺪ اﺧﺘﺼﺎص دارد. در دوره ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ زﻣﯿﻦﻫﺎی ﮐﺸﺎورزی ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺪه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری در اﯾﺮان ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ 1/4 درﺻﺪی از 5/2 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر در ﺳﺎل 1970 ﺑﻪ 9/1 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر در ﺳﺎل 2009 اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان واﺑﺴﺘﮕﯽ زﻣﯿﻦﻫﺎی ﮐﺸﺎورزی ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺪه ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در دﻧﯿﺎ 37/8 درﺻﺪ اﺳﺖ، ﺿﺮﯾﺐ ﯾﺎدﺷﺪه در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ 46/2 درﺻﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص در اﯾﺮان ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 62/1 درﺻﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع، ﺗﺄﯾﯿﺪی ﺑﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺎﻻی ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی از ﻣﺼﺮف آبﻫﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ در اﯾﺮان در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ و ﺣﺘﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ اﺳﺖ(وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزی، .1392)