آسم چیست؟

کلمه آسم از زبان یونانی گرفته‌شده است که معنی آن تنگی نفس است. آسم بیماری مزمن مجاری هوایی است که با واکنش بیش‌ازحد مجاری هوایی به طیف وسیعی از محرک‌ها شناخته می‌شود؛ این پاسخ بیش‌ازحد، به التهاب و انسداد مجاری هوایی می‌انجامد. آسم یک بیماری حمله‌ای است که در فواصل معین بروز می‌نماید، معمولاً حملات آسم، کوتاه‌مدت است و هر حمله بیش از چند دقیقه تا چند ساعت طول نمی‌کشد؛ بعد از پایان این مدت و درمان‌های مناسب به نظر می‌رسد که بیمار بهبودی کامل پیداکرده است. یکی از دلایل تورم راه‌های هوایی در افراد مبتلابه آسم، آلرژی است .

به‌ طور طبیعی در هر بار تنفس، هوا از طریق بینی وارد گلو شده و از آن‌جا به داخل مجاری هوایی رفته و در‌نهایت وارد شش‌ها می‌شود. درون شُش کیسه‌های زیادی با دیواره‌ی پر از رگ وجود دارد که از طریق آن‌ها اکسیژنی که در هوا وجود دارد وارد جریان خون می‌شود. علائم آسم زمانی بروز پیدا می‌کند که مجاری هوایی متورم شده و ماهیچه‌هایی که در اطرافشان قرار دارد، منقبض می‌شود. علاوه بر این، مجاری هوایی با ترشحات مخاطی پر می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود که هوای کمتری وارد شش‌ها شود. این اتفاقات سبب بروز حملات آسم می‌شود که با سرفه‌های شدید و احساس گرفتگی در قفسه‌ی سینه همراه است. حملات آسم معمولاً کوتاه مدت هستند و هر حمله، از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد.

علائم آسم

اکنون که اطلاعات بیشتری از بیماری آسم دارید، بهتر است علائم آسم را نیز بشناسید. علائم آسم عبارتند از:

سرفه‌ی خشک یا همراه با خلط اندک (مخصوصاً هنگام خندیدن یا تحرکات شدید)

خس‌خس سینه (ويزينگ)

تنگی‌ نفس

احساس فشار در قفسه‌ی سينه

خستگی

ناگفته نماند که علائم آسم بستگی به نوع بیماری دارد. هر فردی که به بیماری آسم مبتلاست، تمام این علائم را تجربه نمی‌کند. از سوی دیگر، داشتن یکی از علائم آسم به این معنی نیست که شما به این بیماری مبتلا هستید، با این‌حال بهتر است که علائم را جدی بگیرید.

۱۱ باور نادرست درباره بیماری آسم

بنابر اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، ۱۱ باور رایج نادرست درمورد بیماری آسم و پاسخ علمی به این باورها عبارتند از:

- آسم بیماری دوران کودکی است و بزرگسالان به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

*حقیقت: بیماری آسم در هر سنی می‌تواند رخ دهد.

- آسم یک بیماری عفونی است.

* حقیقت: آسم بیماری عفونی و مسری نیست هرچند ابتلا به عفونت‌های ویروسی تنفسی ( نظیر سرماخوردگی یا آنفلوآنزا) در فرد مبتلا به آسم می‌تواند منجر به بدتر شدن بیماری آسم یا بروز حمله آسم شود.

-افراد مبتلا به آسم نباید ورزش کنند.

* حقیقت: در افراد مبتلا به آسم به جز در شرایط حاد بیماری، توصیه به انجام ورزش می‌شود. توصیه می‌شود بیمار مبتلا به آسم قبل از ورزش چند دقیقه بدن خود را با نرمش گرم کند و در صورتی که هنگام ورزش دچار سرفه و تنگی نفس می‌شود، نیم ساعت قبل از ورزش اسپری سالبوتامول استفاده کند البته ورزش‌هایی نظیر پیاده‌روی و دوچرخه سواری در افراد مبتلا به آسم ارجح هستند و ورزش در هوای سرد و خشک نظیر اسکی باید با احتیاط انجام شود زیرا می‌تواند موجب بروز حمله آسم شود.

- آسم فقط با دوز بالای کورتون قابل درمان است.

* حقیقت: بیماری آسم اغلب با دوز پایین استروئیدهای استنشاقی قابل کنترل است و فقط موارد شدید این بیماری نیازمند مصرف دوز بالای استروئید است که در این موارد نیز پس از کنترل بیماری می‌توان دوز استروئید را کاهش داد.

- مصرف کورتون در کودکان مبتلا به آسم موجب تاخیر در رشد و کوتاهی قد می‌شود.

* حقیقت: در درمان آسم معمولا از کورتون‌های استنشاقی استفاده می‌شود که دوز این داروها پایین است و تاثیری در رشد یا قد کودکان ندارد. مصرف کورتون خوراکی محدود به موارد شدید بیماری است که آن هم معمولا به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شود و سپس درمان با کورتون استنشاقی ادامه می‌یابد.

- استفاده از درمان جایگزین نظیر هومیوپاتی،‌ طب سوزنی، حجامت،‌ طب سنتی و داروهای گیاهی و استفاده از ترکیباتی نظیر عنبرنسارا در درمان آسم موثر هستند.

* حقیقت: هیچ یک از درمان‌های ذکر شده تاثیر ثابت شده‌ای در درمان آسم نداشته و نمی‌توان جایگزین درمان‌های استاندارد شود و جایگاه این روش‌ها حتی به عنوان درمان مکمل در کنار درمان‌های معمول و استاندارد نیز مورد تردید است و در بعضی از موارد این روش‌های درمانی می‌تواند مضر نیز باشد.

- استفاده از مکمل‌های غذایی نظیر ویتامین‌ها،‌ امگا۳ و پروبیوتیک‌ها در پیشگیری و کنترل آسم موثر هستند.

* حقیقت: هیچ شواهد قانع کننده‌ای مبنی بر مفید بودن مکمل‌ها نظیر ویتامین‌ها، فراورده‌های حاوی الکترولیت‌ها(نظیر منیزیم)، آنتی‌اکسیدان‌ها( ویتامین‌های C,E) و پروبیوتیک‌ها در درمان بیماری آسم وجود ندارد و به جای اینها توصیه می‌شود افراد مبتلا به آسم میوه و سبزی تازه مصرف کنند.

- دود اسپند در پیشگیری از ابتلا به آسم موثر است.

* حقیقت: دود اسپند نه تنها تاثیری در پیشگیری از ابتلا به آسم ندارد بلکه در فرد مبتلا به آسم می‌تواند موجب تشدید علائم بیماری و حتی بروز حمله آسم شود.

- آسم با افزایش سن خوب می‌شود.

* حقیقت: علائم آسم در طی زمان متغیر بوده و گاهی اوقات به طور طولانی مدت بویژه در کودکان ممکن است خاموش و فاقد علامت باشد اما با توجه به مزمن بودن بیماری آسم، امکان بروز علائم در فرد مبتلا تا پایان عمر وجود دارد.

- آسم یک بیماری روحی است.

* حقیقت: اگرچه اختلالات روحی روانی مانند اضطراب و افسردگی می‌تواند باعث تشدید آسم شود اما آسم یک بیماری روحی روانی نیست.

- داروهای درمان آسم بویژه اسپری‌ها وابستگی می‌دهند و اعتیاد آور هستند.

* حقیقت: آسم یک بیماری مزمن است و بعضی از بیماران لازم است داروهای خود را طولانی مدت استفاده کنند. این موضوع به دلیل ماهیت بیماری است و ارتباطی به وابستگی و اعتیاد به داروها ندارد.

پیشگیری از حمله آسم

اگر از کسانی که مبتلا به آسم هستند بپرسیم راه پیشگیری از حمله آسم چیست؛ به ما پاسخ می‌دهند جلوگیری از مواجهه با عامل محرک آسم. این پاسخ کاملا درست است.

در برخی افراد، روش پیشگیری ذکرشده به معنای آن است که در روزهایی که در هوا تعداد بیشتری گرده گیاهان وجود دارد، ساعت‌های بودن در فضای باز را کاهش دهیم. برای گروهی دیگر، پیشگیری به معنای دوری گزیدن از تماس نزدیک با گربه‌ها و در عده‌ای، اجتناب از دود دخانیات و سیگار است.

پزشک متخصص آلرژی به خوبی می‌تواند با تجویز درمان مناسب از جمله داروها، علائم آسم ما را تحت کنترل در آورد و ما را از دلهره حملات آسم رهایی بخشد. آنها می‌توانند راهکارهای شناسایی عوامل محرک آسم و پرهیز از آنها را آموزش دهند.