هاژه، غار آبی تاریخی سهولان با قندیلهایی شگفتانگیز و منحصربفرد یکی از غارهای کم نظیر کشور و جهان بشمار میآید که تاریخ پیدایش آن به 70 میلیون سال برمیگردد.
مساحت داخلی آن حدود 600 مترمربع و جنس سنگهای درون غار از نوع آهکی است، ارتفاع سقف غار تا سطح دریاچه آن 50 متر بوده و عمق آب درون آن به 32 متر و در عمیق ترین نقطه به 60 متر میرسد، این پدیده زیبا و نادر دارای 2 دهانه بوده و اختلاف دمای درون و بیرون غار نیز بین 10 الی 15 درجه است.
سهولان؛ دومین غار آبی تاریخی کشور در 42 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مهاباد در محور مهاباد – بوکان (جاده برهان) واقع شده که از 2 مسیر به وسیله 120 پله، دسترسی به آن فراهم شده است.
سهولان در زبان کوردی به معنی یخبندان و در نزدیکی روستایی به همین نام قرار گرفته ولی ساکنین این غار را کونه کوتر، یعنی لانه کبوتر نیز مینامند و دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر داخل غار است.
در گذشته با توجه به پایین بودن دما از این غار به عنوان انبار مواد غذایی نیز استفاده شده است.
کارشناسان بر اساس آثار کشف شده، تاریخ سکونت انسان در این غار را 2 هزار سال قبل از میلاد و پیش از آغاز اسلام میدانند.
تاریخ دقیق اولین پژوهش و کشف علمی این غار مشخص نیست ولی دمورگان تاریخ نویس فرانسوی پژوهشهایی میدانی را با همراهی ساکنین انجام داده است.
وی با همراهی ساکنین منطقه با استفاده از قایق به درون غار رفته و کروکی غار را طراحی کرده است که تقریبا 80 درصد آن با وضعیت و نقشه فعلی مطابقت دارد.
سال 1379 غار آب سهولان در فهرست آثار ملی ثبت می شود و بعدها در بین مردم بیشتر شناخته می شود.