گر کودکتان وقتی افراد با او صحبت می‌کنند غالباً سرش را بین پا‌ها یا پشت شما پنهان می‌کند و در برابر امتحان کردن چیز‌های جدید مقاومت می‌کند، ممکن است به این نتیجه رسیده باشید که او به طور طبیعی خجالتی و کمرو است. او همچنین ممکن است در مواجهه با افراد یا موقعیت‌های ناآشنا، کمی مضطرب یا بی‌قرار باشد و حتی گریه کند.
خجالتی بودن یک ویژگی شخصیتی است که بسیاری از کودکان و حتی نوجوانان و بزرگسالان نیز درگیر این مسئله هستند. بسیاری از بزرگسالان در کودکی خجالتی بوده اند، پس نباید این مسئله در کودکان، خشونت والدین را در پی داشته باشد و باعث شرمندگی شود، زیرا این خصوصیت در کودکان با صبر، حوصله، تشویق و حمایت والدین قابل اصلاح است.
از نظر علمی خجالت یک واکنش طبیعی در برابر افراد و محیط‌های جدید است که با ترس و کنجکاوی همراه است، هرچند بیشتر کودکان در شرایط مختلف قدری احساس خجالت و کم‌رویی می‌کنند، اما کودکان خجالتی در تمام اوقات این احساس را دارند. واقعیت این است که کودکان خجالتی در فرهنگ چندگانه امروز به سختی می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
سرزنش کودک از سوی والدین، حمایت بیش از اندازه والدین و تنبیه‌های شدید والدین از علل دیگر خجالتی بودن کودکان است. خجالتی بودن کودک می‌تواند به صورت ارثی و یا تقلید از والدین خجالتی باشد.
آسیه اناری روانشناس بالینی کودک و نوجوان درباره کودکان خجالتی گفت: کودک خجالتی یک طیفی است که شدت خجالتی بودن در آن زیاد است و باعث می‌شود در روابط با دیگران مشکلاتی را ایجاد کند و نمی‌تواند از حق خود دفاع و به موقع صحبت کند، نمی‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند که این امر باعث می‌شود در روابط اجتماعی معقول به مشکل بربخورد.
وی بیان کرد: یک کودک ممکن است مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی باشد. در این صورت کودک نشانه‌های خیلی شدیدتری را از خود نشان می‌دهد، به عنوان مثال در جمع اصلا نمی‌تواند صحبت کند و غذا بخورد و نمی‌تواند جمع‌های بیگانه و غیر آشنا را تحمل کند.
این روانشناس تصریح کرد: والدین باید مراقب باشند هر جا که خجالت کشیدن کودکشان باعث می‌شود که از یک سری کار‌های اساسی زندگی اش دور بماند، به عنوان مثال کودک در پارک با هیچ کدام از هم سن و سال های خود بازی نکند و تنها باشد یا اگر مهمانی به خانه می‌آید، هیچ تمایلی به تعامل با آن‌ها نداشته باشد به نوعی کارکرد‌ها را دچار مشکل کرده است، والدین باید مداخله کنند و از یک روانشناس کمک گیرند.
وی افزود: اگر خجالتی بودن در حدی است که کودک گاهی اوقات دیرتر سلام می‌کند و یا در حدی است که وارد شدن در جمع برایش سخت است، در این صورت والدین نباید دخالت کنند و یکی از کار‌های اشتباهی که پدرها و مادرها در خجالتی بودن انجام می‌دهند این است که کودک را تهدید می‌کنند، تهدید کردن کودکان برای اینکه از خجالتی بودن در بیایند بدترین کار است.
اناری ادامه داد: شاید والدین با تشویق کودکان به یک نتایجی برسند، ولی قطعا با تهدید به هیچ نتیجه مطلوبی نخواهند رسید؛ بلکه این کار سبب می‌شود که کودک نسبت به این موضوع جبهه بگیرد و حتی اضطرابش هم بیشتر شود.
این روانشناس مطرح کرد: یکی از راه‌هایی که والدین در راستای کاهش خجالتی بودن کودکان می‌توانند انجام دهند، الگوسازی است. به این معنا که خود والدین اگر آشنایی را می‌بینند بلند سلام کنند و خودشان را در موقعیت‌های اجتماعی قرار دهند و رفتار‌های خوبی را از خود نشان دهند.
وی گفت: اگر خود والدین به نوعی خجالتی و در روابط اجتماعی ضعیف هستند نباید توقع داشت که فرزند این والدین خجالتی نباشد، زیرا که الگوی کودک، والدین هستند. مراکزی وجود دارد که کلاس‌های گروهی برگزار می‌کنند که به شدت توصیه می‌شود کودکان خجالتی در این کلاس‌ها حضور پیدا کنند، چراکه این حضور سبب می‌شود کودک از خجالتی بودن در بیاید.
اناری ادامه داد: یک مسئله ای برای کودکانی که دارای اختلال اضطراب اجتماعی هستند وجود دارد، این است زمانی که این کودکان در جمع قرار می‌گیرند دل درد، سردرد و حالت تهوع می‌گیرند و به شدت گریه می‌کنند و واکنش‌های بسیار زیاد از خود نشان می‌دهند، این یک نوع بیماری است و حتما باید کودکان به روانپزشک و یا روانشناس کودک مراجعه کنند.
وی در پایان افرود: یک طیفی در خجالتی بودن وجود دارد که باید دید کودک در کجای طیف قرار دارد آیا آن قدر شدید است که حالت‌های جسمانی دارد یا دیر آشنا است.
برچسب خجالتی زدن به کودک باعث می‌شود که او در برابر تغییر مقاومت کند و این موضوع را باور کند که یک فرد خجالتی است.
کودکان وقتی در مرکز توجه قرار می‌گیرند، به شدت پریشان و مضطرب می‌شوند. احساسی که می‌تواند خود را با لکنت زبان، سرخ شدن صورت، گاهی لرزش صدا و دست، بالا رفتن تپش قلب و بریده حرف زدن همراه باشد.
اگر کودک خجالتی نتواند بر کمرویی‌اش غلبه کند، در آینده دچار مشکلات زیادی خواهد شد. عدم اعتماد به نفس، حضور نیافتن در جمع، موفق نبودن در کار گروهی، تنهایی و عدم توانایی در دفاع از حق خود فقط چند مشکل از هزاران مشکلی است که کودک خجالتی باید با آن‌ها دست و پنجه نرم کند.
خجالتی بودن همیشه هم ویژگی بد و نامطلوبی نیست؛ این ویژگی به همراه خود صفات دیگری را هم می‌آورد که مثبت و مطلوب هستند مثلا احتیاط بیشتر، مشاهده دقیق‌تر و گوش دادن بهتر به گفته‌های اطرافیان، حتی گفته می‌شود کودکانی که خجالتی هستند، در آینده گوش شنوای بهتر و دوستان وفادارتری خواهند شد.
بیشتر کودکان دوره‌ای از اضطراب جدایی را در حد فاصل ۶ ماهگی تا ۳ سالگی تجربه می‌کنند، این حالت ممکن است به خاطر رفتن به یک مهدکودک جدید، رفتن یکی از والدین یا ترس از تنها بودن در تاریکی برانگیخته شود.
منبع: باشگاه خبرنگاران