هنوز نمی‌دانیم پینسومنیا یا خواب‌درد دقیقاً به چه علتی رخ می‌دهد؛ با‌اینحال بر اساس یک نظریه محرومیت از خواب باعث افزایش تولید سیتوکین می‌شود که یک ماده شیمیایی التهابی است. این ماده مستقیماً روی سلول‌های عصبی اثر می‌گذارد و بنابراین درد را افزایش می‌دهد.
گریه بچه‌ها، همسایه‌های پرسرو‌صدا و یک مثانه ضعیف: چیز‌هایی که می‌توانند شب ما را از خواب بپرانند، زیادند. اما برای برخی، بیدار شدن یک علتِ مشکل‌زای دیگر دارد: درد.
پِینسومنیا یک وضعیت پزشکی و به این معنی است که فرد وقتی به رختخواب می‌رود هیچ احساس ناخوشایندی ندارد، اما به محض آنکه خوابش می‌برد، دردی طاقت‌فرسا آغاز می‌شود و شدت آن به حدی است که او را از خواب بیدار می‌کند.
هنوز تعداد کسانی که از پینسومنیا رنج می‌برند مشخص نیست، اما طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام و در نشریه «پِین» به چاپ رسید، در حدود ۸۸درصد از افرادی که با درد مزمن زندگی می‌کنند خواب خوبی ندارند و ۵۰درصد به دلیل درد مزمن دچار بی‌خوابی هستند.
مشکل اینجاست که این وضعیت می‌تواند به یک چرخه معیوب تبدیل شود. زیرا بی‌خوابی نه‌تن‌ها می‌تواند باعث افسردگی، اضطراب، ضعف حافظه و تمرکز بشود بلکه همچنین می‌تواند حساسیت نسبت به درد را افزایش دهد که خود باعث افزایش احتمال پریدن از خواب می‌شود.
هنوز نمی‌دانیم پینسومنیا یا خواب‌درد دقیقاً به چه علتی رخ می‌دهد؛ با‌اینحال بر اساس یک نظریه محرومیت از خواب باعث افزایش تولید سیتوکین می‌شود که یک ماده شیمیایی التهابی است. این ماده مستقیماً روی سلول‌های عصبی اثر می‌گذارد و بنابراین درد را افزایش می‌دهد.
اما چرا باید وقتی به خواب می‌رویم درد به سراغ‌مان بیاید؟ دکتر ایلان لیبرمن، مشاور در طب درد در دانشگاه منچستر، می‌گوید: «دلایل زیادی وجود دارد که توضیح می‌دهد چرا درد ما را از خواب بیدار می‌کند. این دلایل شامل بیماری‌های زمینه‌ای و نحوه خوابیدن ماست.»
التهاب در شب
برخی مواقع دلیلش ساعت بدن است که نه تنها بر خواب ما اثر می‌گذارد بلکه مکانیزم‌های بدنی ما شاملِ التهاب را نیز کنترل می‌کند. دکتر جولی گیبس، کرونوبیولوژیست در دانشگاه منچستر، می‌گوید: در بیماری‌های التهابی خاص مانند رماتیسم مفصلی (که در نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل اتفاق می‌افتد)، التهاب بروی برنامه ساعت بدن اثر می‌گذارد. عجیب آن است که در مرحله استراحت (زمانی که شما خواب هستید) التهاب فعال‌تر است و هنوز دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد.»
سیگنال‌های درد که بین سلول‌های عصبی و مغز مخابره می‌شوند، به مجرا‌های مغزی که در حالت عادی باعث کاهش هشیاری و به خواب رفتنِ ما می‌شوند، فشار وارد می‌کنند و ما را تکان می‌دهند تا از خواب بیدار شویم.
برطبق نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ در مدرسه پزشکی هاروارد انجام شد، حملات نقرس – نوعی آرتروز که باعث درد ناگهانی و شدید مفصلی می‌شود و به التهاب مرتبط است – شب‌ها ۲برابر بیشتر از صبح‌های زود اتفاق می‌افتد.
یک نظریه کاهش شبانه هورمون کورتیزول به کمترین حد ممکن را مقصر می‌داند. دکتر گیبس می‌گوید: «مقادیر بالای هورمون کورتیزول باعث سرکوب التهاب می‌شود. مصرف یک ضدالتهاب پیش از رفتن به رختخواب یا صبح‌ها به محضِ بیدار شدن می‌تواند از بدتر شدنِ درد پیشگیری کند.»
دراز کشیدن باعث درد ماهیچه‌ای می‌شود
دراز کشیدن روی تخت می‌تواند باعث درد شود. استیون آلدر، مشاور عصب‌شناسی در کلینیک ری-کاگنیشن، در لندن که خودش گاهی به دلیل درد ناشی از پارگی غضروف در زانوی چپ از خواب بیدار می‌شود، می‌گوید: «درد مفاصل، به‌خصوص اگر از وضعیت‌های زمینه‌ای نشأت گرفته باشد، می‌تواند علت دائمی درد‌های شبانه باشد.»
«اگر شب‌ها مفاصل‌تان درد می‌گیرد می‌تواند به این علت باشد که مفصل به دلیل عدم تحرک سفت می‌شود. غضروف من به دلیل دویدن‌های زیاد‌از‌حد دچار پارگی شده و درد من را حدود ساعت ۴صبح از خواب بیدار می‌کند، به‌طوریکه باید مسکن مصرف کنم.»
«اینکه در خواب قادر نیستم زانوهایم را بکشم باعث درد می‌شود.» تونی کوچهار، مشاور ارتوپدی در بیمارستان لاندن‌بریج، و استاد رشته علوم ورزشی در دانشگاه گرین‌ویچ می‌گوید: «درد لگن، شانه و زانو اغلب به صورت درد‌های ضربانی با درجه پایین ظاهر می‌شوند که با حرکت به اطراف می‌توان این درد‌ها را تخفیف داد.» او می‌گوید: «چون در طول روز مفصل آسیب‌دیده را حرکت می‌دهید، مفصل انعطاف‌پذیر است، اما در شب بافتی که دچار ناراحتی است سفت می‌شود. این باعث افزایش فشار به مفصل می‌شود که همین فشار منبع درد است.»
«وضعیتی که فرد می‌خوابد هم می‌تواند درد را بدتر کند. ممکن است در هنگام خواب به مفصل آسیب‌دیده فشار وارد کنید یا آن را بچرخانید و این باعث دردی می‌شود که می‌تواند شما را از خواب بیدار کند. به‌همین دلیل بیمارانی که از درد شانه رنج می‌برند در هنگام خواب یک بالش را بغل می‌کنند تا فشار را از روی شانه آسیب‌دیده بردارند.»
درد سیاتیک (دردی که در ناحیه عصب سیاتیک از انتهای کمر تا روی پا‌ها احساس می‌شود) ممکن است در شب و وقتی که دراز کشیده‌اید شما را دچار خودش کند. دراز کشیدن می‌تواند روی عصبِ تحریک‌شده فشار آورد و روز بعد باعث ایجاد درد در پایین کمر یا باسن و پا‌ها شود. استفاده از یخ روی ناحیه و مصرف قرص‌های ضدالتهاب قبل از خواب می‌تواند کمک‌کننده باشد.
سردرد در ساعات ابتدایی روز
برخی اوقات حتی اگر درد در طول روز مشکل‌زا نباشد، در شب بدتر می‌شود. دکتر چارلز فربر، دندان‌پزشک در لندن می‌گوید: «در مورد دندان‌درد این اتفاق می‌افتد. وقتی دراز می‌کشیم خون بیشتری وارد سر می‌شود و فشار به نواحی اطراف دهان بیشتر می‌شود.» دلیل کمتردرک‌شده برای بیدار شدن در شب چیزی است که به عنوان «سردرد‌های زنگ بیداری» می‌نامیم، زیرا دقیقاً هربار در یک زمان مشخص – معمولاً بین ساعت ۱ تا ۳ صبح- به سراغ فرد می‌آیند و معمولاً زنان بالای ۵۰سال را درگیر می‌کند. این سردرد‌ها بین ۱۵ دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشند.
اگرچه پزشکان نسبت به دلیل قطعی آن مطمئن نیستند، اما یک نظریه آن را به مرحله رویابینی در خواب مرتبط می‌داند. برخی مطالعات می‌گویند نوشیدن قهوه خیلی تلخ در هنگام عصر می‌تواند به کاهش درد کمک کند، اما در این مورد هم نمی‌دانیم علت چیست. اگر درد شما شدید باشد پزشک ممکن است ناپروکسن تجویز کند.
دکتر اندی داوسون، رئیس کلینیک سردرد در ایست کنت در انگلستان، می‌گوید: «سردرد‌های خوشه‌ای به مراتب دردناک‌تر هستند و می‌توانند شما را برای هفته‌ها در یک ساعت مشخص از خواب بیدار کنند. این درد‌ها معمولاً مرد‌ها را بیشتر درگیر می‌کنند و حالت ضربانی دارند و در پشت یک چشم احساس می‌شوند.»
«دارو‌های بدونِ نسخه آنقدر‌ها قوی نیستند که درد شما را کاهش دهند، پس باید به پزشک مراجعه کنید تا دارو‌های مؤثرتر برایتان تجویز کند.»
سردرد‌های شبانه می‌تواند نشانه کم‌آبی هم باشد، زیرا وقتی بافت‌های اطراف مغز (که قسمت زیاد آن‌ها را آب تشکیل می‌دهد) آب می‌روند، می‌توانند روی مغز فشار وارد کنند.
آلدر می‌گوید: «اگر سردرد‌های شبانه ناگهان به سراغ‌تان آمده‌اند حتماً به پزشک عمومی مراجعه کنید تا مطمئن شوید که این سردرد‌ها ثانویه و به دلیل افزایش فشار در مغز یا پشت چشم نیستند.»
ضمناً درد ناگهانی و شدید در شکم که شما را از خواب بیدار می‌کند می‌تواند ناشی از التهاب در کیسه صفرا یا سنگ صفرا باشد. سنگ صفرا سنگ‌های کوچکی است که معمولاً از کلسترول ساخته شده و در صفرا تشکیل می‌شود و درد در کیسه صفرا ناشی از عبور سنگ است و معمولاً در شب و بعد از صرف یک غذای سنگین ایجاد می‌شود.
هر درد ناگهانی که در شب شروع می‌شود باید مورد معاینه قرار گیرد. لیبرمن می‌گوید: «اگر علت درد خود را می‌دانید می‌توانید یک مسکن مانند پاراسماتول مصرف کنید. اگر هر شب از درد بیدار می‌شوید حتماً به پزشک مراجعه کنید.»
منبع: The Daily Mail