حلبچه: تنهایم مگذارید، که امشب باد میپراکندم....
سی و سه سال قبل در چنین روزی نفسهای حلبچه به شمارش افتاد. نفسها تنگ و سرفهها خون الود و پیکرهایی که یکی پس از دیگری بر خاک کوردستان میافتادند.
امروز، قصه دردآلود شهر حلبچه 33 ساله شد. درست 25 اسفند ماه، سال 1366 شمسی بود که نیروی هوایی حکومت بعث عراق به دستور صدام حسین بمبهای خود را بر سر شهر فرو ریختند.
آنهایی که در پناهگاهها بودند هرچند که سعی کردند درز پناهگاه را با حوله خیس بپوشانند ولی از آن گاز شیمیایی درامان نماندند و در آغوش عزیزان خود جان دادند. در خانه، در حیاط، در کوچه، در خیابان، در اتومبیل پیکرها و پیکرها و پنجهزار پیکر بر زمین افتاد و خشک شد. به قول کاوه گلستان زندگی در حلبچه یخ زده بود. کاوه گلستان عکاس ایرانی برنده جایزه پولی تیزر، با پوشش محافظتی و با دوربینش وارد حلبچه شد و بعدها نوشت که « زندگی یخ زده بود. درست مثل وقتی که فیلمی را نگاه میکنی و ناگهان روی یک فریم آن میایستد. وارد اشپزخانهای میشوی و زنی را میبینی که دارد با چاقو هویجی را پوست میکند و در همان حال خشکش زده...»
و از آن روز به بعد حلبچه آن سمبل نسلکشی کوردها گردید. 5هزار نفر شهید شد و 10 هزار نفر دیگر مجروح و الوده گشت. البته در تاریخ کوردستان، فاجعه حلبچه بخشی از عملیات انفال و طلیعهی آن قلمداد میشود. عملیاتی که طی آن 180 هزار کورد، قتل عام شد.
آیا کوردها سالها بعد از من یاد میکنند؟
« ایدن مصطفی خطیب زاده» در کرکوک و در خانوادهای از تبار ترکمان اصیل به دنیا آمده بود. او تنها خلبان عراقی ارتش بعث عراق که از دستور صدام مبنی بر بمباران شهر حلبچه، خودداری کرد و چند ماه بعد اعدام شد. ایدن قبل از اعدام گفت: آیا مردم کورد سالها بعد از من یاد میکنند؟
حلبچه و جامعه بین المللی
هشت ماه قبل از فاجعه حلبچه، سردشت توسط نیروی هوایی دولت عراق بمباران شیمیایی شد. این حمله دهها کشته و صدها و هزاران مجروح داشت. جامعه بین المللی سکوت کرد. شاید اگر در برابر این جنایت موضع قاطعی گرفته میشد، هشت ماه بعد کشتار حلبچه به این آسانی روی نمیداد.
آن روزها عکسها و فیلمهای تکان دهندهای از حلبچه به رسانهها راه یافت ولی کوچکترین تاثیری بر روی سیاستهای دولتهای غربی و رابطهی دوستانهشان با رژیم صدام نداشت. تا دو سال بعد که اشغال کویت به تهدیدی جهانی تبدیل شد. آن زمان بود که فیلمهای شهر خونین حلبچه از آرشیو خارج شد و افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داد. به دنبال این بازنشر رسانهای برای اولین بار مساله کوردهای عراق در شورای امنیت مطرح و قطعنامه منطقه پرواز ممنوع تصویب شد.