یاغی گری بهداشتی حلقه مغفول مانده در زنجیره کنترل و پیشگیری از کرونا و یاغی گران بهداشتی عاملین اصلی انتشار و پخش بیماری هستند که متاسفانه در مطالعات زمینه ای و برنامه ریزیهای عملیاتی ستاد مقابله با کرونا طی ۹ ماهی که از شروع همه گیری در کشور می گذرد، هیچگاه به درستی دیده نشده اند و راهکار متناسب عملی و پیشگیرانه در مورد خطر ناشی از رفتارهای آنها اندیشیده نشده است.
در کنار اکثریت قانون پذیر و هنجارمند افراد اجتماع، هستند افرادی که نسبت به هرگونه قانون، هنجار و ضوابط اجتماعی تمرّد و سرکشی کرده و تمکین به قوانین و هنجارهای اجتماعی را در شکل و صورتهای مختلف آن بر نمی تابند و با انجام رفتارهای ریز و درشت در حال تعدّی و تجاوز به حقوق دیگران هستند:
راننده ای که چراغ قرمز را رد می کند و یا معبر یکطرفه را خلاف مسیر حرکت می کند و اعتراض و نگاه سرزنش آمیز دیگران را خیلی طلبکارانه، حق به جانب و گستاخانه پاسخ می دهد؛ هنگام خرید در فروشگاه، شخص یا اشخاص قبل از خود را نمی بیند و به راحتی نوبت دیگران را ضایع می کند؛ در موقع سنگین شدن ترافیک استفاده از شانه خاکی کنار جاده و اینگونه جلو زدن از بقیه را حق مسلم و البته ناشی از زرنگی خود و نادانی بقیه می داند و ....و نمونه های بسیار دیگری که مجال ذکر موارد بیشتر در این مقال نیست.
اعمالی که هر روزه شاهد آن هستیم، از آن آزرده می شویم و متاسفانه هیچ ابزار یا راهکار قانونی برای اصلاح این افراد و کاهش چنین صحنه هایی در عمل نمی یابیم.
یاغی گری بهداشتی در این ایام شکل شدیدتر و خطرناک‌تر رفتارهای ذکر شده است و یاغی گران بهداشتی افرادی هستند که هر کدام به شکلی و به شیوه ای از انجام دستورات و توصیه های بهداشتی سرپیچی کرده، شعله آتش افتاده به جان مردم و جامعه را شدیدتر کرده و مستقیما باعث انتشار کروناویروس و مرگ هموطنان و همشهریان در هر ساعت و هر دقیقه می شوند.
فردی که به هر دلیل از ماسک استفاده نمی کند و در هر جمع و مکانی حضور می یابد؛ شخصی که علایم بیماری را دارد و بی محابا به اینجا و آنجا سرک می کشد؛جوان و نوجوانی که با اتکا به زور بازو و قدرت بدنی هیچ توصیه بهداشتی را رعایت نمی کند و با پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ خود در تماس است؛ کسی که علیرغم برگ ریزان جان انسان که همه روزه شاهد آن هستیم، عدم تمکین به توصیه های بهداشتی را با عبارت “ به چیزی به اسم کرونا باور ندارم” پاسخ می دهد؛ شخصی که توصیه و دعوت به استفاده از ماسک و بقیه دستورات بهداشتی را مورد تمسخر و دهن کجی قرار می دهد؛بدون ماسک و به راحتی بعنوان فروشنده یا خریدار در فروشگاهها، نانواییها و مراکز خدماتی دیگر حضور می یابد؛ افرادی که باعث و بانی اجتماعات مختلف اعم از عزا، عروسی و مهمانی هستند؛ ناقلین بی علامتی که به صِرف اینکه نشانه های بیماری را در ظاهر ندارند، رفتارهای سهل انگارانه و خطرآفرین دارند-حدود ۳۰ درصد از مبتلایان هیچ نشانه ای از بیماری ندارند در حالیکه انتقال دهنده ویروس کرونا هستند-؛ فردی که نمی تواند ماسک را تحمل کند و مثلا اذیت می شود و ... نمونه های بارز و مشهود و مشخصی هستند که همه ی ما اعم از شهروند عادی و مسئول دولتی روزانه می بینیم و در عمل اقدام متناسب و بازدارنده ای که تاثیری در کاهش چنین رفتارهایی داشته باشد ملاحظه نمی کنیم. بمب های متحرکی که چنانچه بیش از این مورد غفلت قرار گیرند، سنگینی مصیبت این روزهای جامعه را چند برابر خواهند کرد و داغهای تازه را تازه تر خواهند نمود. رفتارهایی که هر کدام از آنها به تنهایی مرکز ثقل و نقطه عطف ابتلاهای بی شمار و علت مرگ و میرهای بسیاری بوده اند و مدیریت، کنترل و کاهش آنها نیازمند عزم و اراده ی جدی و عملی کارساز از جانب شهروندان و مخصوصا مسئولین است.
روی سخن اینجا با مسئولین تصمیم ساز و برنامه ریزی است که در مسند وضع قانون و اجرای آن هستند؛
واضح و مبرهن است که رفتارهای پیشگفته و یاغی گریهای ذکر شده سهم قابل توجهی از انتشار بیماری و افزایش تعداد فوتیها را به خود اختصاص داده اند و چنانچه هر کدام از موارد ابتلا و فوتی را ریشه یابی کنیم قطعا به یکی از این نمونه رفتارها و یا مورد مشابه آن خواهیم رسید؛ پس لازم است در شناسایی، آموزش، پایش و در صورت لزوم اِعمال برخورد شدید و قهری با چنین افرادی هیچگونه اغماض و ملاحظه کاری صورت نگیرد و وضع قوانین محکم بازدارنده و قابل اجرا و پیگیری در این زمینه را جایگزین بسیاری از دستورالعمل‌ها، قوانین و محدویتهایی کنیم که تاکنون در ظاهر اجرا شده اما در عمل تاثیر مثبت و ملموسی در کاهش روند ابتلا به بیماری نداشته اند. مطمئنا اجرای چنین طرحی همراهی و همکاری مردم را با خود خواهد داشت و شناسایی و انجام مراحل آموزش، الزام و یا تنبیه افراد خاطی را برای مسئولین راحت تر خواهد کرد.
نکته ای که در این زمینه امیدوارکننده است این است که این افراد درصد نسبتا کمتری از جمعیت جامعه را به خود اختصاص داده اند و برنامه ریزی هوشمند و اجرا کردن هدفمند این طرح با هماهنگی بین ادارات، ارگان‌ها و سازمان ها و درخواست همکاری از شهروندان برای شناسایی و انجام اقدامات آموزشی و یا تنبیهی برای این افراد و انجام پایش های بعدی اقدامی نتیجه بخش و کم هزینه تر از بسیاری از اقدامات فعلی خواهد بود و آمار میزان ابتلا و تعداد فوتیها را با سرعت امیدوارکننده ای کاهش خواهد داد.
احساس مسئولیت و همکاری شهروندان در معرفی این افراد با استفاده از راهکارهای مناسب و پیشنهادی ستاد مقابله با کرونا، سنگ بنا و اساس موفقیت این اقدام مهم و تاثیرگذار است و اولویت بندی رفتارهای پرخطر و برنامه ریزیهای مناسب و متناسب و اجرای بی کم و کاست آن توسط مسئولین مربوطه تضمین کننده نتیجه بخشی و نیل به هدف مورد انتظار می باشد.