در 10 روز گذشته، دونالد ترامپ وزیر دفاع کشورش را تحت عنوانِ بخشی از تغییرات رهبری در پنتاگون برکنار کرده است. دولت او نیز از کاهش نیروها در افغانستان و عراق خبر داده است و در نشست با تیم امنیت ملی، درباره‌ی اقدامات نظامی احتمالی علیه ایران بحث به میان آمده است.
منتقدان ترامپ می‌گویند که این اقدامات ناشی از عصبانیت، انتقام و تلاش برای عمل به وعده‌های انتخاباتی دورِ قبل است. همچنین عده‌ای بر این باورند که این اقدامات، انتقال قدرت به جو بایدن را پیچیده می‌کند، متحدان آمریکا را گیج می‌کند و در نهایت ممکن است به جایگاه آمریکا در جهان آسیب برساند.
یک ماه پس از انتخابات اخیر آمریکا، آدام اسمیت نماینده‌ی دموکراتِ واشنگتن و رئیس کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان ایالات متحده، گفته «ترامپ به جای رهبری کشور، همچنان به عمد، ایمنی و امنیت مردم آمریکا و تشکیلات نظامی‌مان را به خطر می‌اندازد». او از ترامپ خواسته تا «اخراج کردن یا وادار به استعفا کردنِ کارشناسان امنیت ملی را متوقف کند».
اما این اقدامات ترامپ به چه خاطر است و زمانی که بایدن بر سر کار بیاید و قدرت را به دست بگیرد چه معنایی خواهد داشت؟ در ادامه اقدامات اخیر ترامپ را در این زمینه بررسی خواهیم کرد.
ماه پیش ترامپ، مارک اسپر، وزیر دفاع را اخراج کرد. به نظر می‌رسد مخالفت اسپر با کاهشِ نیروهای نظامی در افغانستان و عراق چنین سرنوشتی را برای او رقم زده است.
ترامپ در توئیتی از اخراج اسپر خبر داد و کریستوفر میلر، مدیر مرکز ضد تروریسم ملی آمریکا را جایگزین او کرد. علی‌رغم سابقه‌ی نظامی طولانی میلر، او تجربه‌ی آنچنانی در اداره‌ی بوروکراسی بزرگی مانند پنتاگون ندارد. علاوه بر این چند یارِ وفادار ترامپ که یا از کاهش نیروها حمایت می‌کردند و یا در مورد ایران مواضع تندی داشتند به سمت‌های ویژه‌ایی به کار گمارده شده‌اند. اقدامی کاملا غیر معمول در آخرین روزهای پایانی دولت.
هرچند که بایدن وزیر دفاع و دیگر مشاوران ارشد نظامیِ خود را انتخاب می‌کند، اما اقدامات ترامپ لایه‌های عدم اطمینان را به مرحله انتقال قدرت ضمیمه خواهد کرد.
یک هفته بعد از منصوب شدن میلر، اعلام کرد که آمریکا قصد دارد تا بهمن ماه سال جاری، تعداد نیروهای نظامی خود را در افغانستان از 4هزار و پانصد نفر به 2هزار و پانصد نفر کاهش دهد. بر اساس توافق‌های اولیه که مابین آمریکا و طالبان از اردیبهشت‌ماهِ سال جاری در جریان است، میزان نیروهای نظامی آمریکا در حال کاهش است.
این در حالی است که مقامات ارتش آمریكا می‌گویند كه طالبان نتوانسته به تعهدات خود از جمله توقف حملات در مناطق شهری و قطع رابطه با القاعده، عمل كند.
ترامپ با انتقاد برخی از سرسخت‌ترین حامیان خود مانند میچ مککانل، رهبر اکثریت سنا و جمهوری‌خواهِ کنتاکی روبرو شده است. او گفته: «خروج سریع نیروهای آمریکایی از افغانستان اکنون به متحدان ما آسیب می‌رساند و باعث خوشحالی افرادی میشود که می‌خواهند به ما آسیب برسانند».
طالبان از عملکرد پنتاگون استقبال کرده و آن را «قدمی خوب» توصیف کرده است.
تحلیل‌گران بر این باورند که کاهش نیروهای نظامی در افغانستان مذاکرات صلحِ فعلیِ سه طرفِ آمریکا، دولت افغانستان و طالبان را تضعیف خواهد کرد. آن‌ها می‌گویند که عقب‌نشینی آمریکا می‌تواند اهرم نفوذ بیشتری به طالبان بدهد و باعث خواهد شد تا به جای دادن امتیازات به آمریکا، به راحتی آمریکا را از آن‌جا بیرون کنند.
هر چند که ترامپ مایل است همه نیروهای آمریکایی را خارج از افغانستان ببیند اما دولت جدید و بایدن در این مورد تصمیم‌گیری خواهند کرد.
و اما در کشوری دیگر و در عراق. بنابه اظهارات مقام‌های آمریکایی، آن‌ها همچنان به دنبال بقایای داعش در عراق و در کشور همسایه، سوریه هستند.
میلر همچنین در آخرین اظهارات خود گفته که آمریکا نیروهای خود را در عراق از 3 هزار نفر به 2هزار و پانصد نفر کاهش خواهد داد. تنها اندکی پس از سخنرانی میلر، موشک‌هایی به سمت سفارت آمریکا در بغداد شلیک شد.
به گفته بسیاری از تحلیل‌گران، اقدامات ترامپ در افغانستان و عراق، به جای اینکه برنامه‌ای منطقی و حساب‌شده برای عقب‌نشینی نیروهای آمریکا به نظر برسد، بیشتر برای تحقق وعده‌ی انتخاباتی پایان دادن به «جنگ‌های ابدی» صورت گرفته است.
در مقایسه با افغانستان، وضعیت عراق کمی پایدارتر است و در سیاست‌های کلان آمریکا کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. رئیس‌جمهور وقت، باراک اوباما در آن زمان و در مقطعی که آرامشی نسبی برقرار شده بود، نیروهای آمریکایی را در سال 2011 از عراق خارج کرد. او پس از ظهور داعش و تسخیر بخش‌های زیادی از غرب و شمال عراق توسط این گروه، نیروهای آمریکا را در سال 2014 دوباره به عراق بازگرداند.
بایدن می‌گوید که مایل است که تعداد کمی از نیروهای آمریکایی در منطقه را برای تمرکز بر تروریسم نگه دارد.
و اما ایران. هفته‌ی گذشته بر اساس گزارش رسانه‌های آمریکایی، ترامپ و تیم امنیت ملی او، در رابطه با گزینه‌های برخورد با ایران از جمله گزینه‌های نظامی گفتگو کرده‌اند. گویا مشاوران رئیس جمهور به وی گزینه‌های مختلفی را پیشنهاد کردند ولی او را از اقدام نظامی منع کرده‌اند. شاید مشاوران از آن بیم دارند كه حمله‌ی آمریكا به درگیری‌های گسترده‌تری تبدیل شود، بنابراین به نظر می‌رسد كه فعلاً هرگونه اقدام نظامی جزو گزینه‌های روی میز نباشد.
علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران در واکنش به این اظهارات گفته بود «هر گونه اقدامی علیه مردم ایران، قطعا پاسخ کوبنده خود را خواهد داشت».
به نظر می‌رسد، در پایان دادن به جنگ در خاورمیانه و کاهش حضور نیروهای آمریکایی در منطقه و حمله‌ی نظامی به ایران تناقض وجود داشته باشد.
بایدن می‌گوید اگر ایران موافقت کند که به عقب برگردد و محدودیت‌های اصلی برجام را بپذیرد، مایل است به توافق هسته‌ای 2015 بازگردد.