روز یکشنبه، هجدهم آبان‌ماه ٩٩، لیست نهایی قبول‌شدگان مهابادی در برترین رشتەهای دانشگاهی ایران در سایت پایگاه خبری هاژه منتشر شد. پذیرش بالای داوطلبان مهابادی در رشتەهای پزشکی و مهندسی و در مقابل عدم قبولی در رشتەهای علوم انسانی ما را بر آن داشت تا علت را از آقای یعقوب خضری، روانشناس، منتقد و پژوهشگر جویا شویم.
آقای خضری، منتقد، پژوهشگر، کارشناس ارشد
روانشناسی و عضو انجمن روانشناسی ایران است. در ذیل، مصاحبه هاژه با ایشان را می‌خوانید:
آقای خضری، میزان قبولی کنکوریهای مهابادی را در آزمون ٩٩ چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هنگامی که از نظر کمی، لیست قبولی‌های کنکور ٩٩ را بررسی کنیم رشد و موفقیت چشم‌گیر داوطلبان مهابادی نسبت بە سال‌های گذشته کاملا محسوس است. اما از نظر کیفی بیش از هشتاد درصد این لیست را قبولی‌های شاخه علوم پزشکی تصاحب کردەاند و جای رشتەهای انسانی واقعا خالی است. تنها یک مورد قبولی در رشته روانشناسی وجود دارد کە آن‌هم احتمال قریب بە یقین از رشته تجربی بودە است.
علت آن را تشریح بفرمایید؟
شرایط اقتصادی و اجتماعی موجود، ذهن داوطلبان را بە سمت رشتەهای پزشکی سوق می‌دهد. امنیت شغلی و درآمدهای آن‌چنانی، داوطلبان و والدین آن‌ها را بە سمت این رشتەهای پول‌ساز می‌کشاند. در حالی که اغلب رشتەهای علوم انسانی این ویژگی‌ها را ندارند و این مسئله یک آسیب جدی و شدیدا بحران‌ساز است.
این بحران و آسیب بە چە صورت خود را بروز می‌دهد؟
جامعەای کە از رشتەهای علوم انسانی دور می‌شود در واقع از منطق عقلانی و منطق تحلیل دور می‌شود. همگی بر این امر واقفیم کە مبنای رشتەهای انسانی تفکر، اندیشە و تحلیل مسائل اجتماعی است. پس با این شرایط، نسلی در آیندە وارد میدان خواهد شد کە راه‌حل و ایدەای برای حل مشکلات انسانی و اجتماعی ندارد. نسلی پرورش می‌یابد کە بە دنبال فهم این مسائل نخواهد بود. من نمی‌گویم همه، اما بیشتر ذهن‌هایی که امروز بە دلیل مسئله مادی بە سمت رشتەهای پزشکی گسیل می‌شوند در نهایت نیز مسئله مادی را بر هرچیزی ترجیح خواهند داد و دغدغه حل مشکلات اجتماعی را نخواهند داشت. این سرآغاز بروز بحران و فاجعه است کە تمام ابعاد ذهن این نسل منفعل، معطوف بە چهاردیواری کلینیک و مطب خواهد بود.
بە نظر شما سیستم آموزشی تا چە میزان در این روند تاثیرگذار بودەاند؟
سیستم آموزشی موجود بیشترین تاثیر را در میان فاکتورهای دیگر دارد. سیستمی منفعل کە بە جای یافتن راه‌حلی برای این مسئلە، تنها نظارەگر آن است و چە بسا در راستای تولید این ذهنیت نقش مخربی را ایفا کردە است.
خانواده و والدین چە نقشی داشتەاند؟
نقش والدین نیز متاثر از همین نگاه سیستم آموزشی است. سیستم آموزشی رشتەهای حوزه علوم پزشکی را مطلوب، درآمدزا و دارای امنیت معرفی کردە است. بە تبع آن والدین نیز بە صورت ناخودآگاه از این رویه پیروی کردەاند. والدین فرزندان خود را در آیندە با روپوشی سفید و در حال معاینه بیماران تجسم می‌کنند کە این نیز بە کم‌کاری سیستم آموزشی و عدم آگاهی والدین برمی‌گردد. در حالی کە تحصیل در رشتەهای انسانی بە صورت هدفمند می‌تواند خواستەهای آنان را برآوردە کند.
نقش مشاوران تحصیلی در این اوضاع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مشاوران تحصیلی سعی دارند کە در تمامی مراحل ارتباط خود را با داوطلبان حفظ کنند و این جای تقدیر دارد. اما برخی از آنان کە تعدادشان نیز کم است همان رویە سیستم آموزشی را دنبال می‌کنند. تبلیغ برای رشتەهای پزشکی و شکل دادن بە ذهن داوطبان بر اساس مادیات. در حالی که خود آن‌ها نیز در بستر علوم انسانی پرورش یافتە و بە این جایگاه رسیدەاند.
آقای خضری کلاس‌های تقویتی و کتاب‌های کمک‌درسی تا چە حد در قبولی داوطلبان تاثیر داشتەاند؟
موسسەهای معتبر و کتاب‌های کمک‌آموزشی کە مورد تایید سازمان سنجش و نهادهای مربوطه است بسیار می‌تواند کمک‌حال داوطلبان باشد و در رسیدن بە اهداف آنان نقش بسزایی ایفا کنند.
سخن آخر و پیشنهاد برای کسانی کە پشت کنکوری ماندەاند؟
پیشنهادم برای پشت‌کنکوری‌های عزیز این است کە با جدیت تمام و استفادە از راهنمایی افراد متخصص بە صورت هدفمند برنامە درسی‌شان را دنبال کنند. ضمنا پیشنهاد می‌کنم کە ذهنیتشان را راجع به علوم پایه و علوم انسانی تغییر دهند. در آخر برای تمام داوطلبان عزیز و تلاشگر آرزوی موفقیت می‌کنم.