بشر از زمانی که فرآیند انتقال پیام خود را از طریق آوا و ترکیب صداها آغاز نموده تا زمان نگارگری تصاویر،اختراع خط و الفبا،ابداع چاپ ورسانه های چاپی،رواج رسانه های صوت و تصویری تا عصرارتباطات انلاین و رسانه های دیجیتال، انتخاب نوع رسانه و نوآوری درآن همچینین شیوه های انتقال پیام همواره جزو دغدغه مندی هایش بوده است.
بنا به شرایط زمانی و موقعیت مکانی،میزان رشد و توسعه یافتگی همه جانبه جوامع مختلف،میزان و نحوه ی استفاده از رسانه ها و نقش و تأثیرگذاری آن ها هم متفاوت بوده است.
نگاهی گذرا به تحولات تاریخی رسانه ای در کشور ما و تطبیق مقایسه ای با استانداردهای جهانی شاخص های توسعه یافتگی به وضوح فاصله های انکار نشدنی را نشان می دهد.هرچند با گسترش فن آوری های نوین و پیدایش نسل جدید رسانه های انلاین عرصه بر اعمال محدودیت های رسانه ای،انحصار طلبی و تنگ نظریهای سلیقه ای از جانب دولت ها و نهادها به ویژه در حوزه اطلاع رسانی تا اندازه ای تنگ شده است.به عبارتی همانند سابق دولت ها و نهادهای وابسته به آن نمی توانند با اعمال فشار و سختگیری، فیلتردروازه بانی خبرشان را همواره تأثیرگذار،جاندار وغیر قابل نفوذ نشان دهند.
از پیامدهای این روند به ظهور پدیده شهروند خبرنگاران آماتوری می توان اشاره نمود که آتش به اختیار گاهی با کم ترین دانش و قدرت تشخیص رسانه ای و ساده ترین ابزارهای در دسترس نسبت به قضایا و حوادث رخ داده در پیرامونشان ورود می کنند.
پیدایش این تحول گرچه منجر به شکستن انحصار طلبی ها،بی رونقی بازار پنهان کاری و عدم شفافیت،بروز جسارت و کشف استعداد و توانمندیهای جدید،گسترش فرهنگ پاسخگویی و مسؤولیت پذیری و... می شود از طرف دیگر ورود به حریم خصوصی،پایبند نبودن به اصل بنیادین حقیقت گویی و رواج فرهنگ غالب شایعه پراکنی، اتهام زنی وفرافکنی، سطحی نگری و کم عمق بودن اطلاعات، ترجیح بی رویه تبلیغات و فرهنگ مصرف بیشترسودآوری بیشتربه جای ارتقای سطح آگاهی بخشی وتوسعه فرهنگ عمومی و... پاره ای از چالش های این تحول روزافزون هستند.
چشم انداز و مهم ترین نقطه عطف حساس و دارای اهمیت و نیاز به تأمل ادامه این فرایند ظهور پدیده کوتوله های رسانه ای است.
کوتوله های رسانه ای کسانی هستند که با کم ترین پیشینه، رزومه،تخصص و تجربه رسانه ای و عدم توانمندی های حرفه ای وصرفا با فرصت طلبی، تسهیل گری شرایط گسترش شبکه های انلاین اجتماعی،گاهاً زدوبندهای غیرحرفه ای و غیر اخلاقی،موج سورای های تبلیغاتی و... به صورت آنی ظهور وافول می کنند.
نگاهی کوتاه به وضعیت رسانه ای شهرستان سردشت
همچنانکه قبلاً اشاره گردید پراکندگی توسعه رسانه ای در سطح جهان و کشورما به به یک میزان و نسبت پایدار و مشخص نیست.
بنابراین عوامل متعدد؛جغرافیایی،فرهنگی،اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... براین میزان و نسبیت تأثیرگذار هستند.
اگر بخواهیم با نگاه مقایسه ای به وضعیت رسانه ای شهرها و مناطق پیرامون سردشت و رابطه آن با شاخص های توسعه یافتگی به صورت نسبی بپردازیم و سنجش کیفی اجمالی داشته باشیم به وضوح مشخص خواهد شد شهرهای که از پیشینه دیرین و ماندگار رسانه ای برخوردار بوده اند در تطبیق شاخص های توسعه یافتگی و نهادینه نمودن نمادهای آن چند گامی جلوتر بوده اند.
شهرستان مرزی سردشت اگر چه کاستی های توسعه در حوزه های مختلف ازعمران و وضعیت راه های مواصلاتی تا بهداشت،آموزش، اشتغال و درآمد و... نگاه هر رهگذرعبوری از این شهر را به راحتی و ملموس می نوازد.با این وجود شاید ذهنیت محدودی به داشتن رسانه ای کارآمد و تأثیرگذار به عنوان اولویت های سرمایه گذاری دولتی و خصوصی معطوف گردد. وجود تعدادی گروه و کانال مجازی کلیشه ای و روتین هم برای وعده های ویترینی مسؤولان هم ممکن است کافی به نظر برسد!
همچنانکه اشاره گردید در سال های اخیر تعدادی سایت، کانال ،گروه و صفحه خبری شخصی وعمومی ظهور نمودند.
هر چند زحمات و تلاش اندکی از این عزیزان غیرقابل چشم پوشی است که سعی در اطلاع رسانی و آگاهی بخشی داشتند امّا متأسفانه واقعیت تلخی وجود دارد که این بروزها متناسب با انتظارات و سطح نیازها به ویژه درانعکاس چالش ها ومشکلات،توانمندی و ظرفیت ها نبوده و ازسطح روزمرگی،تبلیغات روتین و اخبار زرد و دست چندم تجاوز نکرده است.
سطح پوشش های رسانه ای کم تر وارد حوزه تحلیل،تولید محتوای مؤثر،انتقاد وحوزه پاسخگویی،شفافیت و مسؤولیت پذیری شده است. البته آسیب شناسی این مسأله نیازمند فرصت دیگر و تأمل همه جانبه و دقیق تری است.
چند پیشنهاد و نکته پایانی
1- مردم با حضور و مشارکت کردن در گروه و کانال های که بیشتر اعضایشان فیک و غیر واقعی هستند به وجود آن ها که تأثیر چندان مثبتی در وضعیت حاکم بر فضای شهر ندارند رسمیت و اعتبار نبخشند.به ویژه اصناف و تجار سرمایه تبلیغی خود را در اختیار کسانی که جز سودجویی و فرصت طلبی نقش ندارند قرار ندهند.
این عزیزان می توانند به جای حضور در رسانه ها غیر حرفه ای و سود جو با هویت نامشخص،خودشان با اندکی تلاش و ارتقا سطح دانش خود یا بهره گیری از مؤسسه های حرفه ای بسیار بهترازاین کانال ها،رسانه تبلیغی مستقل حرفه ای خود راه اندازی نمایند.
نکته دیگر اینکه مردم بدون سنجش و اطمینان صحت وغلط بودن منبع و اصل خبرها به رد یا پذیریش اخبار منتشر شده از این کانال ها که گاهاً به هدف بالا بردن ممبرهای خود به هر شیوه غیراخلاقی وغیر حرفه ای هم متوسل می شوند نپردازند.
2- نخبگان و فرهیختگان دلسوز اهل قلم و نظر فداکارانه فارغ از سنگ اندازی ها و بی مهری ها بیش از پیش وارد حوزه رسانه ای شوند و سطح مطالبه گری به حق شهروندان را ارتقا دهند تا فرصتی برای عرض اندام تاخت و تازها و فرافکنی ها کوتوله های رسانه ای باقی نماند.
3-رسانه های موجود با هر وضعیت و شرایطی که دارند اگر امیدی بخواهند به ماندگاری،تأثیرگذاری،مقبولیت عام داشته باشند باید از سطحی نگری،نگاه سودمداری موقتی،خوشایندی آنی عده ای محدود،غیرحرفه ای عمل نمودن فراتر روند.
احساس مسؤولیت در قبال نیازها،دغدغه ها و مشکلات شهروندان،شجاعت در بیان حقایق،مقاومت در قبال تهدیدهاو تطمیع ها، سعه صدر و داشتن روحیه تعامل مناسب با افکار و اندیشه های متفاوت،فراگیری و شمولیت درانعکاس و پوشش مطالب از اصول جوهری و بنیادی حرفه روزنامه نگاری است.
4- مسؤولان و مدیران دلسوز باید بدانند در شرایطی که رسانه های انلاین مرزها و محدودیت ها را در نوردیده است. نگاه گزینشی، ویترین نمودن چند رسانه غیر حرفه ای و گاهاً فیک نیوزه بدون پشتوانه تخصصی و سرمایه اجتماعی و نقل محافل و مجالس نمودن آن ها نمی تواند در قالب نمودن این کوتوله ها به عنوان اهل رسانه در اذهان افکار عمومی به ویژه اهل تشخیص دستاورد مقبول و یادگار ماندگاری برای آن ها در بر داشته باشد.بنابراین در شرایط کنونی نگرش ها را تلطیف تر و سینه و اذهان را هم فراغ تر باید نمود