کروناویروس‌ها( Coronaviruses)  خانواده بزرگی از ویروس‌ها و زیر مجموعۀ کروناویریده  Coronaviridaeهستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون سارس  SARS، مرس MERS  و کووید ۱۹ COVID-19  را شامل می‌شود. کروناویروس‌ها در سال ۱۹۶۵ کشف شدند. این ویروس به طور طبیعی در پستانداران و پرندگان با منشأ حیوانی شیوع پیدا می کند، با این حال تاکنون 7 کروناویروس انسانی کشف شده‌است.

 

نام‌شناسی

واژه « کروناویروس» از کلمه زبان لاتین "corōna" به معنی «تاج یا هاله » گرفته شده‌است. این واژه به مشخصه ظاهری ویریون‌ها (شکل عفونی ویروس) که در زیر میکروسکوپ الکترونی دیده می‌شود، اشاره دارد که حاشیه‌ای از سطح بزرگ و پیازدار داشته و یادآور تصویری از یک تاج سلطنتی یا تاج خورشیدی است. از این رو کروناویروس را “ویروس تاج‌دار“ نیز می نامند. ساختار این ویروس از دو لایه تشکیل شده است؛ هسته این ویروس را مواد ژنتیکی و لایه بیرونی آن را تاج‌های پروتئینی تشکیل داده‌اند.

 

کروناویروس‌های انسانی

کروناویروس‌های انسانی (human coronavirus: HCoV ) خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که برای اولین بار در سال 1965 کشف شده‌اند. آنها موجب بروز بیماریهایی از خانواده سرماخوردگی در انسان و حیوانات می‌گردند. گاهی برخی از کروناویروس‌ها به دستگاه تنفسی حمله می‌کنند و گاهی علائم خود را در روده و معده افراد نمایان می‌کنند. علائم ویروس کرونا در ریه، معمولا در سرماخوردگی‌های معمول و نوعی سرماخوردگی ترشح آور به نام پِنومونیا ظاهر می‌شود که معمولا در بیشتر افراد با سرماخوردگی ملایمی همراه است. افرادی که هم‌زمان دارای بیماری دیگری باشند و کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کروناویروس‌ها هستند. بیشتر در زمستان و بهار باعث سرماخوردگی می‌شوند. تشخیص اینکه علت بیماری کرونا ویروس باشد یا خیر کمی مشکل است، چرا که برخلاف راینو ویروس‌ها به سختی در آزمایشگاه رشد و نمو می‌کنند.  در این دسته هفت کروناویروس کشف شده است که در جمعیت انسانی ایجاد بیماری می‌کند و باعث عفونت سیستم تنفسی را در کودکان و بزرگسالان می‌شود:

1. HCoV-229E

2. HCoV-OC43

3. HCoV-NL63، کشف شده در سال ۲۰۰۴

4. HCoV-HKU1، کشف شده در سال ۲۰۰۵ در هنگ کنگ

5. سارس SARS-CoV ابتدا در خفاش شروع شد و بعد به گربه‌های ولگرد منتقل شد و بعد هم به انسان رسید. در سال ۲۰۰۲ اپیدمی جهانی سارس  حدود ۸۰۰ نفر در چین را به کام مرگ کشاند.

6.  مرس MERS-CoV درسپتامبر 2012 در عربستان سعودی کشف شد که از شتر به انسان رسیده بود. مرس به نام سندرم نارسایی تنفسی خاورمیانه (Middle East Respiratory Syndrome CoronaVirus)   شناخته شده‌است و  در سال ۲۰۱۴ موجب مرگ ۸۵۸ نفر در خاورمیانه شد.

7.  کرونای جدید (کووید ۱۹) (2019-nCoV) یا SARS-CoV-2  در دسامبر 2019 در شهر ووهان استان هوبئی چین کشف شد. منشأ آن مورچه‌خوارو یا جانوران دیگری مثل مار و خفاش می باشد.  از میان نخستین افرادی که به این ویروس آلوده شده‌اند، مشخص شد که دو سوم آنها با بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان، که در آن حیوانات زنده نیز به فروش می‌رسد، ارتباط داشته اند. علایم بیماری شامل تب و گاهی مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، تندنفسی و گلودرد و آبریزش بینی است. تا ۳۰ بهمن، این کروناویروس جدید، جان بیش از ۲٬۰۰۰ نفر را گرفته‌ و بیش از ۷۳٬۳۳۲ نفر به این ویروس در ۳۰ کشور تأیید شده که از جمله در تایلند، کره جنوبی، ژاپن، تایوان، استرالیا، سنگاپور، نپال، ویتنام، اندونزی، آلمان، روسیه، فیجی، فرانسه، ایران و آمریکا مبتلا شدند. با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از آن نام رسمی کووید ۱۹ (COVID 19)  یا Corona Virus Disease 2019 انتخاب کرده‌است. درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد مبتلا شدگان است. در ایران، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، با فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار قم، کروناویروس فعالیت خود را شروع کرد.

نحوه انتقال بیماری کرونا

بسته به نوع کروناویروس، روش‌های انتقال آن متفاوت است. در برخی از موارد روش‌های انتقال بیماری از انسان به انسان شبیه بیماری آنفلوآنزا از طریق سرفه و عطسه است. در حالت بعدی از طریق جانوران یا از طریق سطوح آلوده به ویروس به انسان منتقل شده‌است.

مدت حیات در محیط

کروناویروس‌ها می‌توانند روی سطوح مختلف به طور میانگین بین 4 تا 9 روز زنده بمانند. رطوبت بالای هوا طول عمر ویروس کرونا را افزایش می‌دهد.

درمان

هنوز واکسن یا داروی مخصوص ضد ویروسی برای ریشه کن کردن ، درمان قطعی، جلوگیری و یا مقابله با عفونتهای ناشی از کروناویروس وجود ندارد.

2. پیام های کرونا

کرونا ویروسی بیماریزاست. ویروس سرماخوردگی معمولی با کمی التهاب به آنفلوآنزا تبدیل شده و با ترکیب حیوانات به آنفلوآنزای خوکی و پرندگان تبدیل می شود. سپس به سارس تبدیل شده و در نهایت توسط مار و خفاش، به کرونا تبدیل شد.

 1. کرونا محصول رعایت نکردن نظافت

بنا به گفته شاهدان عینی و تاجران ایرانی گویا در بعضی از توالتهای چین حتی آب برای شستشوی بدن وجود ندارد و در عوض شخص باید با دستمال کاغذی خودش را تمیز کند و زیر ناخن هایش هنوز پر از کثافت است. با چرخ زدن در بازارهای گوشت در چین و دیدن لاشه انواع حیوانات زنده و مرده که از رعایت حداقل مسائل بهداشتی خبری نیست، به عمق ماجرا پی می برید. شخصی را در نظر بگیرید که با دستان کثیف از توالت بدون آب بیرون آمده و سیگار به لب در حال تکه تکه کردن لاشه های مار پیتون و موش فاضلاب است برای مشتریها. خوردن این نوع گوشت چه تاثیری بر بدن مردم دارد؟! از طرف دیگر پیامبر اکرم (ص) می فرماید « الطهور شطر الايمان (مسند أحمد22960) : نظافت نیمی از ایمان است.» در کتابهای فقهی مسلمانان فصل اول به آب، اقسام آب ، طهارت ، غسل و تیمم اختصاص دارد و قبل از هر عبادتی نظافت و طهارت را مطرح نموده است. خداوند متعال برای وضو گرفتن فرموده اند: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ (مائده6) : اي مؤمنان ! هنگامي كه براي نماز بپاخاستيد ، صورتها و دستهاي خود را همراه با آرنجها بشوئيد و سرهاي خود را مسح كنيد و پاهاي خود را همراه با قوزكهاي آنها بشوئيد.» یک مسلمان هر روز پنج بار در حین وضو گرفتن دست ها تا آرنج ، صورت و پاهایش را تا مچ پا می شوید و در حالت اضافی و سنت نیز آمده که هر عضو را باید سه بار بشوید ، بیرون و داخل گوشها و انگشتان دست و پا را خلال کند و تمام سر را مسح کند و حتی الامکان مسواک هم بزند. آیا چنین جسمی دچار آلودگی و بیماری می شود؟!

2. کرونا محصول حرام خواری و کثیف خواری

مردم چین سالهاست حیوانات و حشراتی مثل سگ ، گربه، خوک، موش، کرم ، عقرب، مار ، هشت پا ، و ... آن هم به حالت مرده یا زنده می خورند. چه بسا بشقابهایی پر از غذاهای زنده و متحرک سر سفره دارند که اگر در خوردن آنها تاخیر شود، غذاها فرار می کنند و بشقاب خالی می ماند. این در حالی است که در دین اسلام این گونه غذاهای حرام و کثیف از غذاهای پاک و حلال جدا شده اند. خداوند متعال فرموده اند: « حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ... (مائده3) : بر شما حرام است خوردن مردار ، خون ، گوشت خوك و...»   

3. کرونا محصول دستکاری طبیعت

این مخلوق کوچک خداوند بزرگ در پی ندانم‏کاری ما انسانهای بزرگ و مغرور طی فرایند موتاسیون Mutation (جهش ژنتیکی)  به شکل موجودی وحشتناک در آمده است. ما انسانها با رعایت نکردن نظافت ، مصرف چیزهای کثیف به عنوان غذا، تماس نزدیک با حیوانات مختلف، پرورش حیوانات حرام گوشت و ...  این ویروس را در طبیعت و بدن خود دچار جهش کرده ایم. پس مقصر اصلی برای این وضع اسف بار امروزی ما خودمان هستیم. بدین دلیل است که خداوند متعال می فرماید: « إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ  (رعد11) : خداوند حال و وضع هيچ ملّتي را تغيير نمي‌دهد، مگر اين كه آنان احوال خود را تغيير دهند. »

4. کرونای کوچک ، خداوند بزرگ ، آزمایش سخت

خداوند آفریدگار جهان و موجودات بزرگ و کوچک آن است. ایشان می فرماید « وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (مائده 17) : از آن خدا است آنچه در آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است. هر چه بخواهد مي‌آفريند ؛ و خدا بر هر چيزي توانا است.» چه بسا با موجودی کوچک، انسانهای بزرگ زیادی را متوجه قدرت خود نموده است. مثلاً نمرود پادشاه طغیانگر عصر ابراهیم نبی را با فرستان پشه ای ناچیز به داخل گوش و مغز از پای در آورد. با پرندگانی کوچک سپاه تا دندان مسلح ابرهه اشرمی و اصحاب فیل را از پی در آورد که می خواستند کعبه را ویران کنند.با عصای موسی پوزه فرعونیان را به خاک مذلت نشاند. با تار عنکبوت بر در غار ثور ، جان پیامبرش محمد (ص) را در جریان هجرت و تعقیب نجات می دهد. پس این ویروس کوچک کرونا را که با چشم هم دیده نمی شود، برای روکم کنی انسانهای مغرور به علم و تکنولوژی به مردم عرضه کرده است تا باز یادآور بزرگی و قدرت خداوند و ضعف و کوچکی مردم شود. می خواهد مردم به راه خداپرستی، دعا ، راز و نیاز و عبادت برگردند و از غرور و خودپرستی و علم پرستی دور شوند.

5. کرونای بی امان ، یادآور قیامت هولناک

مردم این روزها از ترس مبتلا نشدن به کرونا و سالم ماندن از دست این ویروس ، توصیه های پزشکان و متخصصان و حتی مکتب نرفته ها را هم با اشتیاق و علاقه گوش می کنند و در زندگی عملی می کنند تا بالاخره چند روزی بیشتر عمر کنند. آیا برای زندگی جاودان قیامت هم این اندازه خود را آماده کرده ایم و توصیه های خداوند و پیامبرش را در زندگی بکار بسته ایم تا در جهان دیگر شرمسار و خجالت زده نباشیم. خداوند متعال در این باره می فرماید: ‏فَإِذَا جَاءَتِ الصَّاخَّةُ ، ‏يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ ، ‏وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ ،  ‏وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ ، ‏لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ (عبس 33 تا 37)‏ : هنگامي كه صداي هراس‌انگيز گوش‌خراش برآيد.‏ آن روز انسان فرار مي‌كند از برادر خود ، از مادر و پدرش، از همسر و فرزندانش. در آن روز هركدام از آنان وضعي و گرفتاري بزرگي دارد كه او را به خود سرگرم مي‌كند و از هر چيز ديگري باز مي‌دارد.»

6. کرونا یادآور تنهاترین فریادرس

قبلاً در وضعیت عادی مردم به بعضی چیزها تمسک می کردند و گمشده ها ، آرزوها ، رزق و روزی ، فرزند و چیزهای دیگر را از قبور مشایخ و ... می خواستند ولی امروزه که مصیبت کرونا فشار گرفتاری را به اوج رسانده است، همه‏ی این الهه های جایگزین را بیکار کرده و توجه همه به تنها خداوند بزرگ معطوف شده است. خداوند باریتعالی ۱۴۰۰ سال پیش به پیامبر اکرم (ص) خبر داده، آن‌کسانی که غیر از خدا را می‌خوانند و فکر می‌کنند آن معبودان هم با خداوند دستی در کار خداوندی دارند، به‌هنگام بلا و مصیبت تمام معبودان غیر الله‌تعالی را فراموش می‌کنند. « وضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَدْعُونَ مِنْ قَبْلُ وَظَنُّوا مَا لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ (فصلت48) : و اثري از معبودهائي كه قبلاً به فرياد مي‌خواندند و مي‌پرستيدند نمي‌بينند و از آنان گم می‌شود ، و يقين حاصل مي‌كنند كه هيچ راه فراري ندارند.» ولی متاسفانه انسان ناسپاس وقتی که از گرفتاری نجات پیدا می کند، باز خداوند مهربان را فراموش می کند و به وضع قبلی بر می گردد :  « ‏وَإِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِيَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَكَانَ الْإِنْسَانُ كَفُورًا (اسرا67): ‏ هنگامي كه ناراحتيها در درياها به شما مي‌رسد جز خدا همه‌ي كساني از نظرتان ناپديد مي‌گردند كه ايشان را به فرياد مي‌خوانيد . امّا زماني كه خدا شما را نجات داد و به خشكي رسانيد، ( از يكتاپرستي ) روي مي‌گردانيد و اصولاً انسان بسيار ناسپاس است.» ‏ ‏‏