روز دوشنبه ایران اعلام کرد که اورانیوم با غلظت کمتر نسبت آنچه در برجام در سال 2015 توافق شده بود را غنی می کند. در همین راستا دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا هشدار داده است که "تهران با آتش بازی می کند".
اعلامیه تهران اولین گام مهم فراتر از توافق برجام از زمانی است که آمریکا از آن خارج شده است. با این حال محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که این حرکت نقض توافق نیست و نشان می دهد که ایران از حق خود برای واکنش نسبت به خروج آمریکا از برجام استفاه می کند. با این وجود این گام می تواند عواقب وسیعی را برای دیپلماسی ، آنهم در زمانیکه کشورهای اروپایی سعی در اجتناب از رویارویی مستقیم ایران و ایالات متحده دارند، داشته باشد. کمتر از دو هفته قبل بود که ترامپ فرمان جمله به ایران را در واپسین دقایق حمله لغو کرد.
خبرگزاری فارس در ایران گزارش داد که ذخایر اورانیم ایران ار مرز 300 کیلوگرم (661 پوند) که بر طبق معاهده برجام سقف میزان مجاز است فراتر رفته است. در همین راستا آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) که بر پایه این معاهده وظیفه نظارت بر برنامه هسته ای ایران را بر عهده دارد تایید کرد که ایران این حد را نقض کرده است.
ترامپ در گفتگویی اعلام کرد که "هیچ پیامی برای ایران ندارم. آنها می دانند که چه کار می کنند آنها می دانند با چه بازی می کنند. من فکر می کنم آنها با آتش بازی می کنند. بنابراین هیچ پیامی برای ایران ندارم. ". کاخ سفید پیشتر اعلام کرده بود همچنان "حداکثر فشار" را بر ایران تا زمان تغییر موضع رهبران آن اعمال خواهد کرد. همچنین ر بخشی دیگر از بیانیه اعلام کرد که ایران باید به طور استاندارد غنی سازی اورانیوم را محدود کند.
داریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات گفت: با این حال هیچ استاندارد بین المللی ممنوعیت ایران برای غنی سازی اورانیوم وجود ندارد. این یک مسئله جدی نیست بلکه صرفا رویکرد آمریکاست. قدرت های اروپایی نیز با مواخذه ایران نسبت به اتخاذ رویکرد فوق اعلام کرده اند که در صورت تداوم این روند تحریم های بیشتری را بر علیه ایران اعمال خواهند کرد.
اما محمد جواد ظریف با انتشار توئیتی اعلام کرد که ایران برنامه جامع اقدام مشترک را نقض نکرده است. وی به بندی از موافقت نامه اشاره کرده است که شامل مکانیسم برای حل و فصل اختلافات مربوط به انطباق است. وی اضافه کرد که به محض آنکه کشورهای E3 (فرانسه ، آلمان و بریتانیا) به تعهدات خود مبنی بر دسترسی ایران به تجارت آزاد و حق فروش نفت خود عمل نمایند ایران حاضر است شرایط را به زمان مورد توافق در برجام برگرداند.
جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا اعلام کرد که کشورش می خواهد برجام را حفظ کند "چرا که ما نمی خواهیم ایران سلاح هسته ای داشته باشد. اما اگر ایران این معاهده را نقض کند، ما هم از آن خارج خواهیم شد. " اما در مقابل ایران اعلام کرده که مایل به حفظ توافق است ولی نمی خواهد عواید آن برای ایران محدود باشد.
سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوتررش اعلام کرد" "این اقدام جمهوری اسلامی ایران به حفظ برنامه کمک نکرده و منافع اقتصادی ملموس را برای مردم ایران تأمین نمی کند" و افزود که باید با استفاده از ساز و کار معامله حل و فصل شود. همچنین بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گفت که کشورهای اروپایی باید "در برابر تعهدات خود ایستادگی کنند" و ایران را تحریم کنند.
"جنگ اقتصادی"
ایران در ماه مه اعلام کرد که تولید اورانیوم غنی شده را در واکنش به تحریم های شدید ایالات متحده تسریع می کند. واشنگتن هم اکنون به طور مستمر پیگیر است که همه کشورها خرید نفت از ایران را متوقف کنند که تهران این حرکت را "جنگ اقتصادی" برای گرسنه نگه داشتن مردم ایران نامیده است. در طی دو ماه گذشته که تحریم ها شدت گرفته است زمزمه هایی از برخورد نظامی با ایران به گوش می رسد. واشنگتون با متهم ساختن ایران به دست داشتن در حمله به تانکرهای نفتی در دریای عمان و همچنین هدف قرار دادن پهباد جاسوسی این کشور در واقع در جال زمینه سازی برای همراه ساختن سایر کشورها برای مقابله جدی و احتمالا نظامی با ایران است.
ظریف اعلام کرد که حرکت بعدی ایران غنی سازی اورانیوم را فراتر از حداکثر خلوص مورد معامله (3.67 درصد) خواهد بود که پیش بینی می شود تهران 7 ژوئیه شروع این مورد را عملیاتی کند. به نظر می رسد که حرکت ایران تا به امروز یک آزمایش محاسبه شده از مکانیسم های اجرایی معامله و پاسخ دیپلماتیک است. وی حاطرنشان کرد که "این یک گام برگشت ناپذیر است. ایران، با شرکای باقی مانده، می تواند تصمیم بگیرد که چطور می خواهند ادامه دهند.
اروپایی ها خواهان کمک به ایران برای توسعه اقتصادی هستند اما تا کنون تلاش های اروپایی برای انجام این کار شکست خورده است، زیرا شرکت های بزرگ از ترس تحریم های ایالات متحده آمریکا از بازار ایران خارج و هرگونه سرمایه گذاری در بازار نفت ایران را ملغی کرده اند
دیوید آلبرایت، بازرس سابق سازمان ملل متحد که با مقامات اروپایی در مورد معاهده هسته ای ایران همکاری داشته است اعلام کرد علی الرغم عصبانیت اروپایی ها از نقض سقف 300 کیلوگرمی تولید اورانیوم توسط ایران، این موضوع نمی تواند چندان جدی باشد. این موضوع نمی تواند نشان دهد که ایارن به مسیر تولید سلاح های هسته ای بازگشته است/ مسیری که سازمان های اطلاعاتی آمریکا و اروپا معتقد هستند که در سال 2003 توسط ایران رها شده است ولی ایران منکر وجود چنین برنامه ای شده است. آلبرایت، اضافه کرد: "اخبار و صداهای زیادی وجود خواهد داشت، اما اقدامات جدی در مورد بهبود سریع اوضاع وجود ندارد."
این درگیری ها ایالات متحده را در موقعیتی قرار داده که خواستار خروج اروپایی ها از این توافق شده است. ترامپ استدلال می کند که این معامله بسیار ضعیف است زیرا برخی از اصطلاحات آن دائمی نبوده و مسائل غیر هسته ای مانند برنامه های موشکی بالستیک ایران و رفتار منطقه ای را پوشش نمی دهد. واشنگتن می گوید تحریم ها با هدف فشار آورن به تهران برای بازگشت به میز مذاکره است. در مقابل ایران تاکید میکند تا زمانی که واشنگتن نتواند به معامله ای که امضا کرده پایبند بماند نمی تواند مذاکره ای داشته باشد
اسراییل که برنامه اتمی ایران را تهدیدی برای موجودیت می داند، طرفدار وریکرد ترامپ است، همانگونه که متحدان ایالات متحده در میان کشورهای عرب خلیج فارس، ایران را دشمن خود می دانند و از حضور نفت ایران در بازارها جلوگیری می کنند. جوزف کوهن، رییس سازمان اطلاعاتی اسرائیل موساد، گفت: "فقط تصور کنید که چه اتفاقی خواهد افتاد اگر اورانیوم ذخیره شده توسط ایرانی ها در سطح غنی سازی نظامی و سپس تبدیل به یک بمب واقعی شود."