در تاریخ هر ملت، مردان بزرگ و نامداران زیادی هستند و بودەاند کە مایەی افتخار نەتنها مردم خودشان بلکە مایەی افتخار ملتها و تمدنهای دیگر هستند کە یکی از این ستارەهای درخشان ملت کورد، "استاد احمد قاضی" می باشند کە تمامی عمر و زندگی گرانبهای ٨۰ سالەی خود را صرف خدمت بە فرهنگ و ادب ملت کورد کرد کە برای همیشە این خدمت ماندگار ایشان بر تارک آسمان مردم کورد می درخشد. استاد احمد قاضی زندگی پر آزمونی داشت کە اگر نگاهی بە کارنامەی درخشان ایشان بیاندازیم، متوجە می شویم کە ٦ دهە از عمر گرانبهای خود را صرف آفریدن کتابهای گرانبهایی برای کتابخانەی ملت کورد کردند.
استاد احمد قاضی یکی از فرزندان مرحوم حاج عبدالکریم قاضی ـ کە ایشان از قضات نامدار دودمان قاضی های مهاباد هستند و جزء بزرگان زمان خود بە حساب می آمد و محکمەی ایشان همیشه محل رفت و آمد مردم منطقە بودە است ـ می باشند کە در سپیدەدم سال ۱۳۱۵ دیدە بە جهان گشود. ایشان تحصیلات ابتدایی و راهنمایی خود را در شهرستان مهاباد با موفقیت پشت سر گذاشت و برای اخذ مدرک دیپلم بە شهر تبریز مراجعت فرمودند. پس از گرفتن مدرک دیپلم در سال ۱۳۳۴ در دانش سرای عالی تهران در رشتەی زبان و ادبیات انگلیسی قبول شد. پس از ۴ سال تحصیل و گرفتن لیسانس در رشتەی زبان انگلیسی برای تدریس به کردستان برگشت و پس از چند سال تدریس در دبیرستانهای مهاباد و بوکان از طرف رژیم منحوس پهلوی بە زندان افتاد و پس از ۴ سال حبس و شکنجە در زندان های "قصر" و "قزل قلعە" سرانجام آزاد شد ولی برای همیشه از کار برکنار گردید.
ولی زندان و برکنار شدن از کار دولتی هیچگاە ایشان را از خدمت بە فرهنگ و ادبیات ملت مظلوم کورد دور نکرد بلکە با تمام توان شروع به فعالیت فرهنگی ـ ادبی برای ملت خودش کرد و رنسانس علمی ـ ادبی و فرهنگی عظیمی را در کردستان بە راە انداخت. در زندان روزنامەنگاری بە زبان انگلیسی را از طریق صلیب سرخ یاد گرفت و اولین ترجمەی ایشان در زندان کتابی بەنام "شب بی پایان" بود.
استاد احمد قاضی در سال ۱۳۶۵ بعد از مرگ شاعر نامدار کورد، استاد هێمن موکریانی بە عنوان سردبیر و مسئول مجلەی "سروە" کە بە زبان کوردی در شهر ارومیه منتشر می شد، انتخاب شد کە در این آزمون بە حق توانست این مجلەی ادبی ـ علمی ـ فرهنگی را با درایت و ذکاوت خاص خود ادارە کند و از این طریق رنسانس علمی ـ فرهنگی ـ ادبی و زبانی عظیمی را در سراسر کردستان بە راە انداخت کە بە حق می توان گفت دانشگاهی برای یادگیری زبان کوردی بود و حدود ۳۰۰ شمارە مجلە را در مدت ۲۰ سال منتشر نمود. براستی مجلەی سروە برای مردم کورد بە منزلەی دانشگاهی بود کە اکثر مردم کردستان از آن کوردی یاد گرفتند. در این مدت استاد احمد قاضی شاگردان زبردست و ادیبی را تحویل جامعەی کردستان داد و در کنار این مجلە انتشاراتی بەنام "صلاح الدین ایوبی" را راەاندازی نمود که نزدیک بە ۳۰۰ عنوان کتاب را بە زبان کوردی و فارسی در زمینەهای مختلف برای نویسندگان، ادیبان و شاعران بە چاپ رسانید.
استاد احمد قاضی در زمینەی ترجمە، داستان، شعر، طنز، تاریخ، نقدادبی و ادبیات آثار گرانبهایی را از خود بە یادگار گذاشتەاند کە از این مجموعە تاکنون ۲٨ عنوان اثر از ایشان چاپ و منتشر شدەاند و چندین جلد از ایشان هنوز چاپ نشدەاند.
۱ـ دهها طنز و داستان کوتاە کە در نشریەی "سروە" بە صورت زنجیرەای بە چاپ رسیدە و بزودی بە صورت یک مجموعە بە چاپ خواهد رسید.
۲ـ سردبیری بیش از ۳۰۰ شمارە از نشریەی "سروە"
۳ـ ترجمەی اشعار نیما یوشیج بە زبان کردی (ئەفسانە)
۴ـ دهها مقالە کە در نشریات متعدد در زمینەهای مختلف فرهنگی و اجتماعی بە چاپ رسیدە است.
ترجمە از انگلیسی بە فارسی:
۵ـ "دوقلوهای عجیب" اثر مارک تواین
۶ـ "نسل اژدها" اثر خانم پرل باک
۷ـ "کوهسار حقیقت" اثر خانم دافنه دوموریە
٨ـ "عصر غولها" اثر وینا دلمار
۹ـ "صدام و بحران خلیج فارس" اثر جودی میلر و لوری میلروی
۱۰ـ "کردستان بعد از جنگ خلیج فارس"
۱۱ـ "شب بی پایان" اثر جیمز ویلارد
ترجمە از کردی بە فارسی:
۱۲ـ "ژانی گەل" با همکاری محمد قاضی
۱۳ـ "ئەندیشەی مرۆڤێک" (غوغای درون) با همکاری محمد قاضی اثر حسین عارف
۱۴ـ "دوانەی سەیر و سەمەرە" اثر مارک تواین از فارسی بە کردی
۱۵ـ "نامەکانی ریلکه بۆ شاعیرێکی لاو" از انگلیسی بە کردی
۱۶ـ "کۆنینە ناسی ناوی عەشیرەتە کوردەکان" اثر مهرداد ایزدی از فارسی بە کردی
۱۷ـ "دۆن کیشۆت" اثر سروانتیس از فارسی بە کردی
۱٨ـ "گیل گەمێش" اثر احمد شاملو از فارسی بە کردی
۱۹ـ "کتک و مشک" اثر عبید زاکانی از فارسی بە کردی
۲۰ـ "کلیلە و دمنە" اثر نصراللە منشی از فارسی بە کردی
تالیفات و تحقیقات:
۲۱ـ دستور زبان کردی
۲۲ـ مکالمات و خودآموز زبان کردی
۲۳ـ نگارش داستان "باقەبێن"
۲۴ـ خلاصەی تاریخ کردستان
۲۵ـ گردآوری و انتشار دیوان اشعار سیف القضات
۲۶ـ گردآوری و انتشار خاطرات من (عبداللە ناهید)
۲۷ـ زاراوەی زمانی کوردی
۲٨ـ دیوان اشعار (هنوز بە چاپ نرسیدە است)
و در اواخر عمر بعد از طی یک دورەی کوتاە بیماری سرطان رودە در ۱۷ خرداد ماە سال ۱۳۹۴ در بیمارستان آزادی تهران دار فانی را وداع گفت و در مقبر‌‌‌‌‌‌ە الشعرای مهاباد بە خاک سپردە شد.
عکس: لقمان رحیمی